Tarnowskie tropy literackie
Nie znalazłam ich wiele, ale tych kilka chciałabym zaprezentować.Pierwszy nie rzuca się specjalnie w oczy jako obiekt związany z literaturą. To pokazywany już Klasztor Bernardynów.
Pierwotnie był klasztorem żeńskim i w nim to właśnie w roku 1765 dokonała żywota poetka, którą Krasicki chwalił za „moc i dzielność umysłu”, „żywość imaginacyi i wdzięk wyrazów” – Elżbieta Drużbacka. Ta uboga szlachcianka bywała na wielu wielkopańskich dworach i, jak pisze Ignacy Chrzanowski, „znała Pismo święte, umiała trochę historii i mitologii (…), ale gruntownie nie umiała nic, a wyjątkowym rozumem ani bystrością umysłu nie grzeszyła wcale”*. Mimo to do czasów współczesnych przetrwały niektóre jej dziełka. Nie będę podawać ich tytułów, bo długachne są i wielce skomplikowane. Niemniej jednak, warto wspomnieć o poetce, która tak opisywała wiosnę:
Przyjemna pora, czas miły, czas młody,
Ma swoją mowę z powietrzem i słońcem;
Wie, kiedy zagrzać, wie, kiedy ochłodzić,
Ma sposób starość orzeźwić, odmłodzić.**
Kolejny trop literacki prowadzi na ulicę Piłsudskiego, gdzie znajdziemy się przed liceum im. Kazimierza Brodzińskiego.Na ozdobnym kamiennym postumencie widzimy popiersie patrona liceum – poety, który do tej właśnie szkoły (w owych czasach gimnazjum) uczęszczał. Ów poeta znany jest jako „śpiewak Wiesława”, bo to właśnie Wiesław jest bohaterem jego najsłynniejszej sielanki, a literatura polska Brodzińskiemu zawdzięcza skierowanie z drogi klasycyzmu ku romantyzmowi. Mickiewicz w swoich wykładach nazywał Brodzińskiego „wodzem szkoły romantycznej”.*** Takiego to człowieka wychowało tarnowskie gimnazjum.
Niedaleko wspomnianego pomnika znajduje się kolejny – to podobne w stylu popiersie urodzonego w Tarnowie polskiego historyka – Józefa Szujskiego (i on uczęszczał do tego samego tarnowskiego gimnazjum). Szujski był nie tylko historykiem – zajmował się działalnością literacką – był między innymi współautorem satyry „Teka Stańczyka”, od której wywodzi się nazwa konserwatywnego ugrupowania politycznego w Galicji 19. wieku. Pisywał także dramaty historyczne.Brodziński ma w Tarnowie swoją ulicę, znajdziemy też dom, w którym przyszły poeta mieszkał w czasach gimnazjalnych. Mieści się on przy ulicy Wałowej.Jeśli przejdziemy ulicą Wałową, napotkamy nietypowy pomnik – przy rogu jednej z kamienic stoi oparty o jej ścianę mężczyzna w berecie, który spokojnie trzyma fajeczkę i przygląda się przechodniom.
To pomnik wybitnego tarnowianina – Romana Brandstaettera – poety, dramaturga, znawcy Biblii, człowieka o niezwykłym życiorysie – Żyda, który przeszedł na katolicyzm, intelektualisty, który w ten symboliczny sposób wrócił do rodzinnego miasta. Przypomina on prostą, ale ważną prawdę:
„nic nie dzieje się przedwcześnie,
I nic nie dzieje się za późno,I wszystko dzieje się w swym czasie,Wszystko…Wszystkie uczucia, spotkania,Odejścia, powroty, czyny zamiary.Zawsze właściwą godzinę biją Boże Zegary.” ****Idźmy dalej ulicą Wałową. Natrafimy na dziwny obiekt – coś w rodzaju murka czy ławeczki, a na niej trzy postaci. Odwrócone do siebie plecami. Każda pogrążona we własnych myślach, w swoim świecie. W gruncie rzeczy niezręcznie się do nich przysiadać, przerywać poetyckie skupienie.Na ławeczce przysiedli poeci, których wybrali tarnowianie, aby tak ich uczcić. Żadna z siedzących tu osób nie była związana z Tarnowem, a ich twórczość jest tak znana, że tylko wymienię w podpisach pod zdjęciami ich nazwiska. Warto dodać, że autorem rzeźb na „Ławeczce Poetów” i pomnika Brandstaettera jest tarnowski rzeźbiarz Jacek Kucaba (w Busku-Zdroju można przysiąść na ławeczce Wojtka Belona, której Kucaba jest autorem).Tyle miejsc literackich wyszukałam. Jeśli znacie inne, dajcie „cynk”, podążę ich tropem przy najbliższej okazji.*I. Chrzanowski „Historia literatury niepodległej Polski”** E. Drużbacka „Opisanie czterech części roku”*** „Literatura polska od średniowiecza do pozytywizmu” pod redakcją J. Z. Jakubowskiego*** R. Brandstaetter „Pieśń o Bożych zegarach”
Więcej na:
http://swietokrzyskiewloczegi.blogspot.com/2017/07/tarnowskie-tropy-literackie.html
RCIT.421-225/17