Bima, kirkut i stara mykwa – tarnowscy Żydzi, ich ślady i historia

Planując wizytę w Tarnowie wiedziałem, że tematyka żydowska w tym mieście na pewno mnie zainteresuje. Tarnowscy Żydzi mieli duży udział w tworzeniu miasta, a ich ślady widoczne są do dzisiaj. Sporo z nich zatarł czas i odkrycie ich jest nie lada wyzwaniem!

Planując wędrówkę po Tarnowie śladami Żydów warto zaopatrzyć się w folder dystrybuowany przez Centrum Informacji Turystycznej – „Region tarnowski – Kultura żydowska”. Ja mam dla Was opisy kilku obiektów, ale znaleźć ich możecie dużo więcej!

Tarnowscy Żydzi – historia w skrócie

Pierwsze wzmianki o osadnictwie żydowskim na przedmieściach Tarnowa pochodzą z XV wieku. W kolejnym wieku Żydzi dostali zgodę na zakup kilku domów w obrębie murów miejskich, ale tylko przy jednej z ulic. W 1581 roku przywilej księcia Konstantego Wasyla Ostrogskiego (właściciela Tarnowa) gwarantował Żydom w Tarnowie bezpieczeństwo, ale 52 lata później wydany został dekret zakazujący przyjmowania Żydów i zajmowania się przez nich m.in. handlem. W połowie XVIII wieku miasto ponownie zezwoliło na osiedlanie się kupcom. Pod koniec XVIII wieku mieszkało w Tarnowie 1200 Żydów. Powstała wtedy szkoła (a pod koniec XIX wieku kolejna), a w 1842 roku szpital.

W 1890 roku Żydzi stanowili 42% ogółu mieszkańców Tarnowa (ponad 11 tysięcy osób). Na przestrzeni lat synagoga przestała być wystarczająca i w 1908 roku ukończono budowę Nowej Synagogi. II Wojna Światowa nie oszczędziła Tarnowa. Niemcy w listopadzie 1939 roku spalili i zniszczyli wszystkie synagogi i domy modlitwy, a w 1941 roku utworzyli getto, w którym przebywało ponad 40 tysięcy Żydów, nie tylko z Tarnowa. W 1942 roku rozpoczęły się masowe egzekucje ludności żydowskiej. Na ulicach miasta i cmentarzu żydowskim zamordowano kilka tysięcy osób. Kilkanaście tysięcy Żydów tarnowskich wywieziono do obozów śmierci w Bełżcu i Oświęcimiu. W 1943 roku rozpoczęła się likwidacja Żydów z Tarnowa. Około dziesięć tysięcy osób zostało zabitych, a pozostali wywiezieni do obozu koncentracyjnego w Płaszowie.

Więcej: https://tymrazem.pl/bima-kirkut-i-stara-mykwa-tarnowscy-zydzi-ich-slady-i-historia/

RCIT.421-178/21