1. Pomnik Jana Pawła II
Miejsce: Pl. Katedralny, obok tarnowskiej Katedry
Autor: prof. krakowskiej ASP, rzeźbiarz Bronisław Chromy
Data odsłonięcia: 29 czerwca 1981 r.
Wysokość pomnika: 4,5 m
Związek z Tarnowem: Karol Wojtyła jako Biskup i Metropolita krakowski często przyjeżdżał do Tarnowa. Bezpośrednio przed wyjazdem do Rzymu na konklawe, kardynał Wojtyła uczestniczył w nabożeństwie na placu przed Katedrą. 9 i 10 czerwca 1987 r. papież Jan Paweł II przebywał w Tarnowie. Podczas spotkania z mieszkańcami powiedział: „Nie macie pojęcia, jak ja zawsze lubiłem jeździć do Tarnowa!” Jeden z pierwszych pomników Jana Pawła II na świecie! Pomnik stoi na Placu Katedralnym, przy południowej ścianie prezbiterium katedry tarnowskiej. Odlana z brązu w odlewni pana Tadeusza Kowalówki w Węgrzcach pod Krakowem, przedstawia postać Ojca Świętego z rozłożonymi rękami, w stroju pontyfikalnym – ornacie z paliuszem i mitrze papieskiej na głowie. W związku z odsłonięciem pomnika, Poczta Polska w Tarnowie wydała okolicznościowy kasownik z wizerunkiem Ojca Świętego z profilu oraz widokówkę ze zdjęciem pomnika.
2. Pomnik Ofiar Wojny i Faszyzmu
Miejsce: ul. Narutowicza, przed Starym Cmentarzem
Projekt i realizacja: tarnowscy rzeźbiarze Bogdana i Anatol Drwal
Data odsłonięcia: 19 czerwca 1966 r. (w 26 rocznicę pierwszego transportu więźniów do KL Auschwitz)
Pomnik składający się z dwóch części: pierwsza przedstawia ekspresyjnie potraktowane trzy klęczące postacie męczenników, a druga – cementową formę architektoniczną z unoszącymi się nad nią dwoma mieczami „grunwaldzkimi” oraz płaczącym dzieckiem pod ścianą (symbol życia po utracie bliskich). Na ścianie czołowej od ulicy Narutowicza umieszczone są tylko daty: 1939 – 1945, natomiast na tylnej ścianie widnieje napis:
„W hołdzie 45 000 mieszkańców ziemi tarnowskiej – ofiarom niemieckiego faszyzmu pomordowanym, bohaterom poległym w walce z najeźdźcą o niepodległość ojczyzny w latach 1939 – 1945„.
3. Pomnik Sandora Petőfiego
Miejsce: skwer Petőfiego przy ul. Krakowskiej
Projekt i realizacja: popiersie – węgierski artysta Gustaw Pálfy, kompozycja pomnika – Andrzej Trybulski
Data odsłonięcia: 5 czerwca 1986 r., ufundowany przez Węgrów jako dar dla Tarnowa
Związek z Tarnowem: Sandor Petőfi (1823-1849) był adiutantem tarnowianina gen. Józefa Bema podczas rewolucji węgierskiej 1848-49. Brązowe popiersie poety ustawione na murowanym, oblicowanym granitem postumencie na tle betonowej kompozycji przestrzennej, w otoczeniu zieleni skweru, na który wprowadza od ul. Krakowskiej Brama Seklerska (jedna z trzech w Polsce, druga w Starym Sączu, a trzecia tuż pod Tarnowem – w Koszycach Wielkich). Brama Seklerska została ustawiona w maju 2001 r. przez Seklerów (cieśli z Węgier).
4. Pomnik Adama Mickiewicza
Miejsce: pl. Kazimierza Wielkiego
Autor: krakowski rzeźbiarz Tadeusz Błotnicki
Data odsłonięcia: 26 listopada 1900 r.
Wysokość pomnika: 4,5 m (1,1 m popiersie, 3,4 m cokół)
W setną rocznice urodzin i 45 rocznicę śmierci wieszcza mieszkańcy Tarnowa ufundowali brązowe popiersie poety. Stoi pomiędzy dwoma ozdobnymi kandelabrami. Jak głoszą przekazy ustne pomnik ocalał okres okupacji, gdyż Niemcom wmówiono, że to popiersie Goethego…
5. „Pomnik Merkurego”
Miejsce: Park Sanguszków w Tarnowie – Gumniskach, za pałacem
Jest to kopia posągu Merkurego (rzymskiego boga handlu) z 1580 r. znajdującego się we Florencji. Pomnik przedstawia nagiego młodzieńca w hełmie, ze skrzydłami na głowie i z podobnymi skrzydełkami wyrastającymi ze stóp oraz laską (kaduceuszem), wspinający się ku niebu. Cała postać wspiera się jedynie na palcach uskrzydlonej stopy. Do Gumnisk posąg prawdopodobnie przywiózł w drugiej połowie XIX w. z Włoch jeden z Sanguszków – ówczesny właściciel pałacu.
6. Pomnik Wincentego Witosa
Miejsce: Plac Drzewny, przy ul. Lwowskiej
Autor projektu rzeźby: doc. Józef Potępa z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
Autorzy postumentu i otoczenia: arch. Julian Klimek (Kraków) i inż. Inga Kłosowicz (Tarnów)
Data odsłonięcia: 8 października 1988 r.
Wysokość pomnika: 6,15 m: 1,65 m – cokół; 4,5 m – postać (ciężar: 3,5 tony)
Związek z Tarnowem: Wincenty Witos (1874 – 1945) był twórcą i działaczem ruchu ludowego, urodzonym w pobliskich Wierzchosławicach, posłem i premierem rządu RP w okresie międzywojennym.
Okazały monument: postać Witosa w pozycji stojącej, odlana w brązie i ustawiona na granitowym postumencie.
7. Grób Nieznanego Żołnierza
Miejsce: Pl. Ofiar Katynia, przy ul. Wałowej
Autor i realizator projektu: tarnowski rzeźbiarz Bronisław Kulka
Data odsłonięcia: 28 czerwca 1931 r.
Pierwszy pomnik poświęcony Nieznanemu Żołnierzowi to płyta z napisem “Nieznanemu Żołnierzowi Polskiemu poległemu za Ojczyznę 1914 – 1920”, która została założona anonimowo w nocy z 20 na 21 czerwca 1925 r. na pl. Kazimierza Wielkiego. Obecny pomnik powstał z inicjatywy tarnowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Bohaterów w 1931 r. Pomnik ma formę mogiły – kopca, wykonany ze sztucznego porfiru i głazów narzutowych (część głazów pochodzi z rozebranego cokołu pomnika IV Armii austriackiej stojącego przy ul. Mickiewicza), zwieńczony wielościennym modernistycznym postumentem, na którym umieszczony został wysoki żelazny znicz, symbolizujący lampę oliwną (kilka miesięcy po odsłonięciu pomnika, w jej wnętrzu złożono ziemię z Cmentarza Legionistów w Łowczówku).
Przeczytaj historię Pomnika autorstwa Marka Trusza na portalu tarnowskieinfo.pl
8. Pomnik Kazimierza Brodzińskiego
Miejsce: ul. Piłsudskiego, przed I Liceum Ogólnokształcącym im. K. Brodzińskiego
Autor: artysta rzeźbiarz, profesor krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych (obecnej ASP) Walery Gadomski (1833-1911)
Data odsłonięcia: 17 lipca 1884 r.
Związek z Tarnowem: Kazimierz Brodziński urodził się 8 marca 1791 r. w Królówce niedaleko Bochni, a zmarł w Dreźnie 10 października 1835 r. Naukę pobierał w tarnowskim gimnazjum, skąd wyniósł znajomość języka i literatury niemieckiej. Inicjatorem projektu był Bronisław Trzaskowski, dyrektor I Gimnazjum w Tarnowie. Jest to brązowe popiersie romantycznego poety i publicysty, umieszczone na wysokim, ozdobnym postumencie. W 1940 r. pomnik został zburzony przez hitlerowców i zrekonstruowany w 1974 r.
9. Pomnik Józefa Szujskiego
Miejsce: ul. Piłsudskiego, przed I Liceum Ogólnokształcącym im. K. Brodzińskiego
Autor pomnika: krakowski rzeźbiarz Piotr Kozakiewicz (1837-1893).
Autor postumentu: tarnowski kamieniarz Jan Czuba
Data odsłonięcia: 1886 r.
Związek z Tarnowem: Józef Szujski urodził się 16 czerwca 1835 r. w Tarnowie, a zmarł w Krakowie, 7 lutego 1883 r. Słynny polski historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, współzałożyciel Przeglądu Polskiego. Należał do ugrupowania politycznego „Stańczyki”. Inicjatorem tego pomnika, podobnie jak pomnika Brodzińskiego, był Bronisław Trzaskowski, dyrektor I Gimnazjum w Tarnowie. Jest to brązowe popiersie umieszczone na wysokim, kamiennym cokole.
10. Pomnik Ludwika Solskiego
Miejsce: ul. Mickiewicza, przed Tarnowskim Teatrem im. L. Solskiego (dawny budynek „Sokoła”)
Autor pomnika: Xawery Dunikowski (1875 – 1964); jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy polskich
Data wykonania: 1905 r.
Data odsłonięcia w Tarnowie: 11 czerwca 1972 r.
Związek z Tarnowem: We wrześniu 1945 r., w nowo powstałym Miejskim Domu Kultury, który ulokowano w budynku dawnego „Sokoła”, powstał Stary Teatr Domu Kultury, który 28 października tego roku, działał już pod nazwą Teatr Miejski im. L. Solskiego. Na używanie swego nazwiska w nazwie tarnowskiego teatru Solski wyraził osobistą zgodę. Solski nie tylko reżyserował, ale też występował na deskach tarnowskiego teatru (w roli Dyndalskiego w „Zemście” A. Fredry). Solski ofiarował pomnik jako prezent dla „swojego” teatru. Pomnik przedstawia aktora w jednej z ról, popiersie z brązu.
11. Pomnik I Transportu Więźniów do KL Auschwitz
Miejsce: Pl. Więźniów KL Auschwitz, przed dawną łaźnią żydowską (Mykwą)
Autor: Otto Schier, tarnowski architekt
Data odsłonięcia: 14 czerwca 1975 r. (35 rocznica wydarzenia)
Związek z Tarnowem: Już w 1974 roku staraniem żyjących jeszcze wówczas uczestników transportu w miejscu obecnego pomnika ustawiono ze sklejki lub płyt paździerzowych tymczasowy pomnik, którego inicjatorem wykonania był prawdopodobnie m.in. Eugeniusz Niedojadło – jeden z czwórki tarnowian, uczestnik pierwszego transportu, który przeżył obóz. Obecny pomnik pomnik wzniesiony został na miejscu, z którego hitlerowscy w dniu 14 czerwca 1940 r. wyprowadzili grupę 728 osób, Polaków z Tarnowa i okolic, do pierwszego transportu do obozu zagłady KL Auschwitz. Pomnik wykonany z kamienia i betonu (symbolizuje oświęcimskie pasiaki) oraz elementów metalowych. Metalowy fryz z postaciami (symbolizuje pochód do KL Auschwitz) wykonał zakład Mariana Biedrońskiego, elementy plastyczne na betonie odkuwał Zakład Kamieniarski Alfreda Gucwy. W 75 rocznicę Pierwszego Transportu pomnik został odrestaurowany i zmodyfikowany tak, aby jego forma i treść były w każdym szczególe zgodne z rzeczywistym przebiegiem tego tragicznego wydarzenia. Usunięto postaci dzieci i kobiet, zmieniono treść inskrypcji podkreślając, iż byli to polscy więźniowie polityczni wywiezieni do niemieckiego obozu. W całość założenia wkomponowane zostały fragmenty odnalezionego bruku, po którym szli więźniowie. Zobacz zdjęcia Pomnika po restauracji w naszej galerii.
12. Pomnik Ofiar Stalinizmu
Miejsce: Pl. Ofiar Stalinizmu, przy ul. Lwowskiej
Autorzy: prof. Stefan Daus, artysta rzeźbiarz oraz dr Wojciech Kosiński, architekt (obaj z Krakowa).
Data odsłonięcia: 17 września 2000 r.
Pierwszy w Polsce pomnik ofiar stalinizmu. Kamień węgielny pod budowę pomnika poświęcił Jan Paweł II 16.06.1999 r., podczas nabożeństwa w Starym Sączu. Postać kobiety symbolizuje Polskę, z której wylatują trzy orły. Postać kobiety jest z brązu a skały z czerwonego granitu. Przy pomniku ustawiono też głaz – obelisk z tablicą, na której napis: „W hołdzie ofiarom zbrodni stalinowskich w latach 1939-1956„. Tragiczne losy prześladowanych wyraża symboliczna forma zranionego ptaka, którego łączy ze wzlatującymi ptakami znak Victoria. Pomnik, wysoki na 6 m, odlany jest w brązie i umieszczony na granitowym postumencie w formie dwóch pękniętych płyt, symbolizujących rozdarcie Polski po wybuchu II wojny światowej. Elementy kamienne wzbogacają odlane w brązie płaskorzeźby przedstawiające symbole: Polski Walczącej, Związku Sybiraków, symbol katyński, Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego oraz daty kolejnych etapów zmagań o nowy kształt ojczyzny. Wysunięcie płyty kamiennej przed rzeźbę pozwoliło na składanie kwiatów.
Pomnik powstał z inicjatywy Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Stalinizmu w Tarnowie i jest hołdem społeczeństwa Małopolski ofiarom stalinowskiego ludobójstwa i represji w latach 1939-1956. Pomnik poświęcony jest Polakom zamordowanym w Katyniu, Charkowie, Twerze i innych miejscach straceń na terenie Związku Radzieckiego, straconym i zmarłym zesłańcom Sybiru, żołnierzom Armii Krajowej zamordowanym i represjonowanym przez NKWD oraz członkom Polskich Organizacji Niepodległościowych skazanym na śmierć lub długoletnie więzienie przez sądy PRL.
13. Pomnik generała Józefa Bema
Miejsce: ul. Wałowa (plac Węgierski), vis a vis pl. Bohaterów Getta
Autorzy pomnika: Bogdana Drwal – tarnowska rzeźbiarka i Stefan Niedorezo – absolwent krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych
Autorzy postumentu: projekt: Otto Schier; wykonawca: mistrz kamieniarski – Eugeniusz Kłak
Data odsłonięcia: 11 maja 1985 r.
Wysokość pomnika: 2,5 m (wysokość postaci generała)
Związek z Tarnowem: Generał Józef Bem, bohater Polski i Węgier, urodził się 14 marca 1794 r. w Tarnowie a zmarł 10 grudnia 1850 r. w Aleppo (Syria). Prochy generała uroczyście przewieziono do Polski w 1929 r. do rodzinnego Tarnowa i złożono w okazałym mauzoleum w Parku Strzeleckim. Z powodu przejścia na islam (zmienił też nazwisko na Murad Pasza) nie mógł być pochowany w tarnowskiej Katedrze. Pomnik powstał w 1985 r. z inicjatywy członków Tarnowskiego Towarzystwa Przyjaciół Węgier. Przedstawia on stojącego generała w mundurze węgierskim. Postać Bema odlana została w brązie w tarnowskim zakładzie odlewniczym Romana Sapy i ustawiona na granitowym postumencie. Generał Bem ma też swoje pomniki w Ostrołęce i Budapeszcie. Bemowo – jedna z warszawskich dzielnic, nazwę zawdzięcza tarnowianinowi.
Po lewej stronie pomnika na ścianie kamienicy znajduje się mural z fragmentem „Panoramy Siedmiogrodzkiej”, który przedstawia generała Józefa Bema z jego sztabem w dniu bitwy pod Sybinem 11 marca 1849 roku. Mural wykonany przez tarnowską artystkę, Annę Kropiowską, został uroczyście odsłonięty 14 października 2017 roku w 120 rocznicę pierwszej publicznej prezentacji we Lwowie „Panoramy Siedmiogrodzkiej” Jana Styki.
Obok pomnika stoi kamienna ławeczka – symbol przyjaźni polsko-węgierskiej. To prezent od Węgrów, którzy odwiedzili Tarnów podczas narodowej pielgrzymki w czerwcu 2018 roku. Ławeczka została ozdobiona flagami obu państw oraz ma wygrawerowane herby obu państw.
Przeczytaj o historii powstawania Pomnika w tekście 100 lat starań o pomnik na portalu tarnowskieinfo.pl
14. Mauzoleum generała Józefa Bema
Miejsce: Park Strzelecki
Autor: Adolf Szyszko – Bohusz (w okresie 1922 – 1927 rektor krakowskiej ASP)
Data odsłonięcia: 30 czerwca 1929 r.
Związek z Tarnowem: Generał Józef Bem, bohater Polski i Węgier, urodził się 14 marca 1794 r. w Tarnowie, a zmarł 10 grudnia 1850 r. w Aleppo (Syria). Prochy generała uroczyście przewieziono do Polski w 1929 r. do rodzinnego Tarnowa i złożono w okazałym mauzoleum w Parku Strzeleckim. Z powodu przejścia na islam (zmienił też nazwisko na Murad Pasza) nie mógł być pochowany w tarnowskiej Katedrze. W Parku Strzeleckim pośrodku parkowego stawu stanęło mauzoleum – sarkofag spoczywający na sześciu kolumnach o korynckich kapitelach. Na ścianach sarkofagu znajdują się: Daty: 1794 (urodzin); 1850 (śmierci); 1929 (sprowadzenie prochów do Tarnowa) Napisy: w języku polskim „Józef Bem”, w języku węgierskim „Ojczulek Bem, największy wódz walki wolnościowej Węgier” oraz pismem arabskim „Ferik Murad Pasza”. Kolumny mauzoleum ustawione zostały na dwustopniowej, wyłaniającej się z wody płycie i otoczone kamiennymi kulami, symbolizującymi artylerię, w której Józef Bem służył, połączonymi spiżowymi łańcuchami, odlanymi z przetopionych armat.
15. Pomnik Św. Franciszka
Miejsce: ul. Bernardyńskiej 13, zewnętrzny dziedziniec klasztoru OO. Bernardynów
Autor: Stefan Niedorezo – krakowski rzeźbiarz, współautor pomnika Bema przy ul. Wałowej.
Data odsłonięcia: 1985 r.
Figura świętego Franciszka w pełnej postaci z leżącym u jego stóp psem wykonana ze sztucznego kamienia.
16. Pomnik ofiar Rabacji 1846 r.
Miejsce: Stary Cmentarz na Zabłociu w Tarnowie (w sąsiedztwie pomnika powstańców 1863 r.)
Data wykonania i odsłonięcia: 1999 r.
Pomnik na formę wybrzuszającego się bruku z kostki granitowej i marmurowej. Na pomniku napis: “I rzekł, cóżeś to uczynił. Głos krwi brata twego woła ku mnie z ziemi” oraz lista 53 nazwisk osób, które zginęły podczas tych wydarzeń. W roku 2017, staraniem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tarnowie, ukazała się monografia „Mogiła rabacyjna na Cmentarzu Starym w Tarnowie” autorstwa Bogusława A. Baczyńskiego. Wg autora w mogile pochowanych zostało 207 osób, nie tylko pomordowani przez chłopów powstańcy, właściciele ziemscy i członkowie ich rodzin, duchowni, dzierżawcy, mandatariusze, oficjaliści, ekonomowie i pisarze dworscy, nauczyciele, robotnicy w Majątkach, służący i inne niewinne ofiary, ale także kilku sprawców – aktywnych uczestników rabacji.
17. Pomnik poległych w powstaniu styczniowym 1863 r.
Miejsce: Stary Cmentarz na Zabłociu w Tarnowie (w sąsiedztwie pomnika ofiar Rabacji 1846 r.)
Data wykonania i odsłonięcia: okres międzywojenny, na miejscu poprzedniego
Pomnik – mogiła z głazów piaskowca, zwieńczona dużym krzyżem. Na jej frontonie znajduje się żeliwna tablica z napisem: „1863 Poległym za Ojczyznę”. Na pomniku znajduje się 30 marmurowych tabliczek z nazwiskami poległych powstańców. Pomnik otaczają groby zmarłych i poległych legionistów oraz pomnik grobowy Rufina Piotrowskiego – powstańca, sybiraka, pamiętnikarza i nauczyciela tarnowskich szkół, który zmarł w 1872 r. w Tarnowie.
18. Pomnik Pomordowanych Żydów
Miejsce: Cmentarz Żydowski, ul. Szpitalna
Autor: Dawid Becker – artysta rzeźbiarz
Data odsłonięcia: 1946 r.
Pomnik upamiętniający pomordowanych przez hitlerowców tarnowskich Żydów na cmentarzu żydowskim. Pomnik ma formę złamanej kamiennej kolumny (jedyny zachowany element tarnowskiej Nowej Synagogi, zburzonej w latach 1939-1941). Na kolumnie tablica z napisem: „Tu spoczywa 25 tysięcy Żydów wymordowanych bestialsko przez zbirów niemieckich w czasie od 11.06.1942 do 5.09.1943”.
19. Pomnik – Mauzoleum ku czci żołnierzy Szarych Szeregów
Miejsce: Cmentarz Komunalny w Tarnowie – Mościcach, ul. Czarna Droga
Autor projektu: mgr inż. Jacek Sumara
Wykonawca: Zakłady Azotowe w Tarnowie oraz ChemoBudowa z Krakowa
Data wzniesienia i odsłonięcia: 30 września 1975 r.
Elementy pomnika:płyta z czterema tablicami, dwa wysokie słupy z ozdobnymi elementami z cytatem B. Jastruna: „To, co się stanie kodeksem dziejów….Wyście pisali krwią i nadzieją„. Po zwycięstwie „Solidarności” dodano metalowy krzyż (wzorowany na papieskim). Na pomniku lista 23 nazwisk poległych, z których najmłodszy miał 12 lat, a najstarszy – 47. Jeden z napisów: „Zginęli w walce z hitlerowskim okupantem w latach 1939 – 1945. Cześć ich pamięci„.
20. Pomnik 5. Pułku Strzelców Konnych
Miejsce: al. Matki Bożej Fatimskiej 2, obok Pogotowia Ratunkowego
Autor: ppor. Tadeusz Ujejski
Data odsłonięcia pomnika: 9 września 1923 r.
Data odsłonięcia pamiątkowej tablicy: 8 czerwca 1929 r.
3 metrowy pomnik powstał z inicjatywy dowódcy płk Aleksandra Ehrbara na terenie koszar im. Jazdy Kłuszyńskiej w Tarnowie. Jest poświęcony poległym żołnierzom i oficerom pułku. Wykonany jest z betonu w formie obelisku zwieńczonego orłem o rozpostartych skrzydłach. Na czołowej płycie obelisku napis:
„Poległym w obronie Ojczyzny oficerom i żołnierzom 5. Pułku Strzelców Konnych – koledzy. 1920 – 1923”.
Przy pomniku w sierpniu 2002 r. odsłonięto cztery małe gazy – obeliski. Pierwszy poświęcony pamięci Sybiraków, drugi członkom organizacji WiN, trzeci więźniom politycznym okresu stalinowskiego a czwarty tym, którzy zamiast do wojska wcielani byli do „Batalionów Górniczych”.
21. Pomnik Żołnierzy Polskich poległych 6 i 7 września 1939 r.
Miejsce: ul. Krzyska, Cmentarz Komunalny w Tarnowie – Krzyżu
Autor: Marian Skoczek
Data odsłonięcia: 1951 r.
Pomnik z betonu i piaskowca pińczowskiego z żeliwnym piastowskim orłem na szczycie. Na pomniku tablica z napisem:
„Wieczna chwała bohaterom poległym za Ojczyznę 1945” oraz około sto nazwisk poległych żołnierzy.
22. Pomnik żołnierzy radzieckich
Miejsce: ul. Krzyska, Cmentarz Komunalny w Tarnowie – Krzyżu
Data odsłonięcia: 1948 r.
Pomnik w kształcie prostopadłościanu z marmuru zwieńczony obeliskiem z piaskowca, poświęcony żołnierzom poległym podczas wyzwalania ziemi tarnowskiej w latach 1944-1945. Na frontowej kamiennej tablicy napis:
„Cześć i chwała poległym za wolność Związku Radzieckiego i Polski„.
23. Bima – pozostałość po najstarszej tarnowskiej synagodze
Miejsce: skwer Starej Synagogi/ul. Żydowska
Pozostałość po najstarszej tarnowskiej synagodze. Tarnowska “Stara” Synagoga wzniesiona została ok. 1630 r. lub 1660 r. Pierwotnie była to manierystyczno – barokowa, murowana budowla górująca nad otaczającą ją piętrową zabudową mieszkalną. Na początku niemieckiej okupacji, w listopadzie 1939 r., “stara” synagoga została przez Niemców spalona, a w 1941 roku zburzona. Pozostała po niej jedynie bima. Niemcy zburzyli również pozostałe funkcjonujące w Tarnowie synagogi i domy modlitw, w tym “Nową” („Jubileuszową”) synagogę, której budowa ukończona została w 1908 r.
Więcej o tarnowskiej Bimie na stronach www.tarnow.pl
24. Rzeźba św. Stanisława
Miejsce: ul. Pszenna, przy Kościele św. Stanisława Kostki (Tarnów – Zbylitowska Góra)
25. Pomnik „Ku przestrodze, kierowcom”
Miejsce: ul. Krakowska, skrzyżowanie z ul. Liściastą
Na pomniku 4 krzyże i kierownica. Każdy krzyż symbolizuje jedno z dzieci, które w tym miejscu zginęły pod kołami samochodu prowadzonego przez pijanego kierowcę, w czerwcu 1990 r.. Przestrzega przed nieodpowiedzialną jazdą samochodem pod wpływem alkoholu. Na pomniku napis:
„Kierowco nie pij, Ty też możesz zabić!”.
26. Popiersie Jana Szczepanika
Miejsce: pl. J. Szczepanika, pomiędzy ulicami: Brodzińskiego, Mickiewicza i Goldhammera
Autor projektu: Michał Poręba
Data odsłonięcia: 2002 r.
Związek z Tarnowem: Jan Szczepanik, „Polski Edison” urodził się w 13 czerwca 1872 r. w Rudnikach koło Mościsk (obecnie Ukraina), a zmarł 8 listopada 1926 r. w Tarnowie. Z Tarnowem związany od 1902 roku, kiedy to poślubił w tarnowskiej katedrze Wandę Dzikowską (ur. 1879 r.), córkę znanego tarnowskiego lekarza powiatowego – Zygmunta Dzikowskiego. Związany zawodowo z Wiedniem i Dreznem zawsze wracał do rodziny w Tarnowie. Po śmierci pochowany w rodzinnym grobowcu Dzikowskich na Starym Cmentarzu w Tarnowie. Jest to pierwszy na świecie pomnik wybitnego wynalazcy – pioniera fotografii barwnej, telewizji i filmu barwnego, prekursora nowoczesnego przemysłu tkackiego i wynalazcy kamizelki kuloodpornej.
W 2011 roku otoczenie pomnika zrewitalizowano: dodano tablice informacyjne dotyczące jego osoby i wynalazków, wybudowano dwupoziomową fontannę, a całość iluminowano.
27. Figura NMP na pl. Katedralnym
Miejsce: pl. Katedralny, od ul. Katedralnej
Data odsłonięcia: 14 listopada 1884 r.
Fundatorem figury był ówczesny biskup tarnowski Józef Alojzy Pukalski. Pomnik został odsłonięty w 30 rocznicę ustanowienia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu i przedstawia Matkę Boską stojącą na kuli ziemskiej a u jej stóp znajduje się sierp księżyca. Na głowie korona z 12 gwiazdami. Na cokole napis: „Królowo Polski módl się za nami”. Obecna figura jest kopią pierwotnej, wykonaną przez Mieczysława Bogaczyka z Nowego Sącza, w czasie konserwacji pomnika w roku 1956. Pierwotna została przekazana wtedy do parafii Piwniczna-Zdrój i tam ustawiona na postumencie, na zboczu Brzankówki.
28. Rzeźba „Słoń”
Miejsce: ul. Krakowska 11, przed CH „KRAKUS”
Autor projektu: Jacek Kucaba, tarnowski rzeźbiarz
Data odsłonięcia: 2001 r.
Słoń został wyrzeźbiony podczas wakacji pod tarnowskim Pałacem Młodzieży w 2001 r. Tegoż samego roku rzeźba została przetransportowana i umieszczona przed CH „KRAKUS” u zbiegu ulic: Krakowska, Nowy Świat i Mościckiego. Początkowo biała, w 2003 r. została wymalowana przez dzieci. Coraz częściej staje się „meeting point-em” tarnowskiej młodzieży.
29. „Ławka Poetów”
Miejsce: ul. Wałowa, przy „Sali Lustrzanej”
Autor: Jacek Kucaba, tarnowski rzeźbiarz
Data odsłonięcia: 3 grudnia 2004 r.
Sylwetki Agnieszki Osieckiej, Zbigniewa Herberta i Jana Brzechwy siedzą na ul. Wałowej – głównym deptaku miasta, na ławeczce przed budynkiem gdzie mieści się „Sala Lustrzana”. W skrzynkach umieszczonych tuż obok postaci, można znaleźć książki z ich twórczością.
30. Przystanek Tramwajowy
Miejsce: ul. Wałowa, nieopodal miejsca gdzie przed laty był przystanek tramwajowy
Data odsłonięcia: maj 2004 r.
W latach 1911-1942 po Tarnowie, jako jedynym prowincjonalnym mieście w Galicji, kursowały tramwaje. Tarnowskie tramwaje w kolorze czerwonym z błękitno-złotym herbem miasta nazywane były “biedronkami”. Długość tarnowskiej linii tramwajowej wynosiła ponad 2,6 km. Początkowo, codziennie w godzinach od 6 do 22 z częstotliwością ok. 8 minut kursowało 6 wozów.
31. „Targ Słów”
Miejsce: skwer Alicji i Jana Preissów, przy skrzyżowaniu ulic: Nowy Świat i Kopernika
Autor projektu: Jacek Kucaba, tarnowski rzeźbiarz
32. „Maszkaron”
Miejsce: ul. Wielkie Schody
Autor, pomysłodawca: arch. Witold Gizbert Studnicki
Wykonawca rzeźby: Henryk Hochman (Heschel) 1881 – 1943
Data odsłonięcia: 1936 r.
Inspiracją dla autora były maszkarony na tarnowskim ratuszu. Mieszkańcy ówczesnego Tarnowa początkowo myśleli, że to pomnik założyciela miasta – Spycymira Leliwity. Od początku istnienia stał się miejscem, po którym chętnie malowano graffiti; zachowała się fotografia z lat 30-tych XX w., ukazująca go ozdobionego napisami przez miejscowych komunistów.
33. Pomnik 14. Kołobrzeskiego Pułku Zmechanizowanego
Miejsce: ul. Szkotnik (teren byłych tzw. „dolnych koszar”)
Autor projektu: Jerzy Martynów
Wykonanie: m.in. tarnowski kamieniarz Franciszek Machowski
Data odsłonięcia: 20 maja 2004 r.
Związek z Tarnowem: W latach 1947-1993 w tzw. „dolnych koszarach” w Tarnowie stacjonował 14. Kołobrzeski Pułk Zmechanizowany. Żołnierze pułku brali udział m.in. w walkach o Warszawę, Kołobrzeg, a także w krwawych potyczkach o przełamanie Wału Pomorskiego, gdzie doszło do dużych strat w ludziach z powodu silnie ufortyfikowanego terenu. Podczas uroczystości odsłonięcia pomnika złożona została urna z ziemią pochodzącą z pól bitew, gdzie zginęło 335 żołnierzy pułku. Na granitowym cokole jest duży, biały piastowski orzeł, a u podnóża pomnika widnieje napis, że „w miejscu tym złożono urnę z ziemią zroszoną krwią 335 żołnierzy 14. Pułku Piechoty poległych na polach bitew II wojny światowej„.
34. Pomnik – głaz „Poległym za ojczyznę”
Miejsce: ul. Panny Marii (teren kościoła – Sanktuarium M.B. Szkaplerznej)
Data odsłonięcia: 26 kwietnia 1992 r.
Głaz ten upamiętnia uroczystości patriotyczne, które miały miejsce w kościółku za czasów PRL, min.: w rocznice wybuchu II wojny światowej czy uchwalenia Konstytucji 3 Maja.
Na pomniku napis: „Poległym za ojczyznę”.
35. Pomnik nagrobny Rufina Piotrowskiego
Miejsce: Stary Cmentarz na Zabłociu w Tarnowie (w sąsiedztwie pomnika ofiar Rabacji 1846 r.)
Autor projektu: Walery Eliasz
Wykonawca: Antoni Kurzawa (rzeźbiarz) wraz z A. Piszem oraz Władysław Eliasz (wykonawca inskrypcji)
Data odsłonięcia: 1 listopada 1876 r. (4 lata po śmierci Piotrowskiego)
Związek z Tarnowem: Rufin Piotrowski – powstaniec, sybirak, pamiętnikarz i nauczyciel w szkołach tarnowskich, zmarł w 1872 r. w Tarnowie. Pomnik zbudowany z bloków kamiennych ma formę ściętej piramidy na której umiejscowiono posąg kobiety (symbol Ojczyzna). Kobieta w jednej ręce ma medalion z głową mężczyzny a w drugiej wieniec laurowy. Na pomniku jest również łańcuch z rozerwanymi kajdanami.
36. Brama Seklerska
Miejsce: pl. Petofiego, przy ul. Krakowskiej
Data odsłonięcia: 26 maja 2001 r.
Związek z Tarnowem: Brama Seklerska im. Józefa Bema i Sandora Petöfiego jest darem węgierskiej Fundacji Irott Szó i miasta Sepsiszentgyőrgy dla miasta Tarnowa. Jest to druga, obok Starego Sącza taka brama w Polsce. Dzień jej przekazania (26.05.2001 r.) wiąże się ze 170 rocznicą bitwy pod Ostrołęką – jednej z bitew powstania listopadowego, w której walczył Józef Bem.
Wyrażenie Sekler (siculi) oznacza lud, naród i jednocześnie misję strzeżenia granic południowo-wschodnich Królestwa Węgierskiego. Seklerzy zamieszkują tereny wysunięte najbardziej na wschód w zagłębieniu Karpat. Ich rola jest bardzo istotna dla historii i życia intelektualnego Węgrów. Średniowieczny samorząd Seklerów i demokracja wojskowa była odrębnym zjawiskiem i na próżno by szukać tożsamych organizacji w feudalnej Europie. Do XIV wieku pojęcie Seklerzy – siculitas – było traktowane na równi z pojęciem szlachta. Historia nowożytna jest niczym innym jak ciągiem różnego rodzaju walk o prawa. Rzeźbione bramy seklerskie stanowią ucieleśnienie osobliwej ludowej świadomości. Wyrabiano je przeważnie z różnych rodzajów drzewa dębowego dobrej jakości, rzadziej z drzewa sosnowego. Bramy w swojej strukturze konstrukcyjnej noszą cechy techniki budowlanej, europejskiego ciesielstwa, podczas gdy układy ornamentów, rzeźbionych motywów kwiatów, wąsów i różnych symboli są odbiciami innego świata i mają źródło w rzeczywistości sprzed podboju owego terytorium przez przybyłych ze wschodu Madziarów.
Spośród budowanych przed wiekami na wielkich obszarach Europy bram najładniejsze, konstrukcyjnie najbardziej imponujące okazy w największej liczbie zachowały się w Siedmiogrodzie. Niestety, w Europie zniknęła nawet pamięć o nich. Tradycyjna gościnność Seklerów nie pozwala zamykać bramy. Stoi ona otworem przed szczęśliwymi i nieszczęśliwymi jak otwarte, filantropijne serca Seklerów. To chcą wyrażać wyryte na łukach bram napisy: „Pokój wchodzącym, błogosławieństwo wychodzącym„.
37. Pomnik 16. Pułku Piechoty Ziemi Tarnowskiej
Miejsce: ul. Mościckiego róg ul. Szkotnik (teren byłych tzw. „dolnych koszar”)
Data odsłonięcia: 2002 r.
Związek z Tarnowem: W latach 1918-1939 w tzw. „dolnych koszarach” w Tarnowie stacjonował 16. Pułk Piechoty. Podczas kampanii wrześniowej wchodził w skład Armii Kraków. W latach 1939-1945 żołnierze tego pułku walczyli o wolność Ojczyzny w oddziałach partyzanckich Armii Krajowej.
38. Pomnik zamordowanych młodych Polaków
Miejsce: ul. PTTK (Góra św. Marcina, na wschód od placu zabaw)
Na małym placu pokrytym granitową kostką umieszczony jest głaz, na którym umieszczony jest krzyż (na wzór harcerskiego), a w środku krzyża napis:
„Tu została zamordowana grupa młodych Polaków przez faszystów niemieckich 23 grudnia 1939 r.„.
39. Pomnik ofiar II wojny światowej z Krzyża
Miejsce: ul. Krzyska, Cmentarz Parafialny w Tarnowie – Krzyżu Obelisk z piaskowca, zwężający się ku górze, z krzyżem na szczycie.
Poświęcony jest mieszkańcom ówczesnej wsi Krzyż pod Tarnowem, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Dwa napisy na pomniku, górny: „Panu Bogu na chwalę, ludziom na pamiątkę ofiar II wojny światowej z naszej parafii. Parafianie„. Niżej: „Ofiarom frontów i obozów„.
40. Pomnik ofiar II wojny światowej z Klikowej
Miejsce: ul. Zagumnie, Cmentarz Parafialny w Tarnowie – Klikowej
Pomnik, kształt ołtarza, na którym ustawione są 2 granitowe, wyszlifowane kamienie. Na pierwszym prostokątnym napis:
„Gdy miną lata i potomni zapomną, że były dni 1939 – 1945 straszne… „.
Na drugim, różowym, kamieniu wyryta jest mapa Polski, a w środku znak V – Zwycięstwa.
41. Pomnik hm. Wincentego Muchy
Miejsce: ul. Zbylitowska (Tarnów – Mościce, Park im. W. Muchy)
Data odsłonięcia: 1998 r.
Związek z Tarnowem: Wincenty Mucha był hufcowym i założycielem Szarych Szeregów w Mościcach. Pomnik postawili żyjący harcerze Szarych Szeregów. Upamiętnia hm. Muchę oraz harcerzy, którzy walczyli o wolną Ojczyznę.
42. Pomnik – głaz upamiętniający erygowanie osiedla „Za Torem”
Miejsce:skwer u zbiegu ulic: Obrońców Lwowa i Czerwonej w Tarnowie – Mościcach
Data odsłonięcia: 1998 r.
Pomnik głaz upamiętniający erygowanie nowego osiedla „Za Torem” w dniu 2 czerwca 1934 r. W uroczystości wmurowania kamienia węgielnego wzięli udział: Prezydent RP Ignacy Mościcki i Ordynariusz tarnowski ks. biskup Franciszek Lisowski. Opracowaniem planów osiedla zajęła się komisja w osobach inżynierów: A. Miziewicza, St. Hupscha oraz E. Mrowca. Na pamiątkę tego wydarzenia oraz dla upamiętnienia 80-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę i obrony Lwowa, mieszkańcy Mościć w 1998 r. ufundowali skromny pomnik.
43. Pomnik Romana Brandstaettera
Miejsce: róg ul. Wałowej i ul. Rybnej
Data odsłonięcia: 10 czerwca 2008 r.
Autor projektu: Jacek Kucaba, tarnowski rzeźbiarz
Związek z Tarnowem: Roman Brandstaetter – wybitny znawca Pisma Świętego urodził się 3 stycznia 1906 w Tarnowie w żydowskiej rodzinie inteligenckiej, a zmarł 28 września 1987 w Poznaniu. Przeszedł na katolicyzm przyjmując chrzest w 1946 roku w Rzymie. Pomnik to dwumetrowa rzeźba tarnowianina – pisarza, poety, dramaturga, tłumacza – oparta o róg kamienicy. Brandstaetter ubrany w beret, paląc fajkę zza okularów przygląda się przechodniom.
Podobno dotknięcie fajki poety bądź ptaka siedzącego obok przynosi szczęście.
44. Pomnik – Kopijniki między Bramą Seklerską a pomnikiem S. Petofiego
Miejsce: „węgierski zakątek Tarnowa” – skwer Petofiego przy ul. Krakowskiej
Data odsłonięcia: 10 czerwca 2006 r. (pamięci Forgona Mihalego) oraz 14 czerwca 2008 r. (pamięci Norberta Lippóczego)
Kopijnik to polska nazwa nagrobka słupowego (węg. Kopjafá) czyli drewnianej stelli, stawianej zwyczajowo na grobach węgierskich wojowników ku pamięci ich bohaterskich czynów. Kilka kopijników stanęło w Polsce m.in. w Jarosławiu, Zwierzyńcu. W Tarnowie w 2006 roku postawiony został kopijnik poświęcony pamięci Forgona Mihalego – węgierskiego prawnika, historyka i żołnierza, który w wyniku ran odniesionych podczas uwalniania twierdzy Przemyśl w 1914 r., przewieziony do Tarnowa zmarł i tu został pochowany.
W 2008 r. postawiono kolejny tarnowski kopijnik ku pamięci Norberta Lippóczego – Węgra, który przed wojną przybył do Tarnowa, aby kierować faktorią rodzinnej wytwórni win tokajskich i pozostał tu do końca życia. W pamięci mieszkańców miasta zapisał się, jako aktywny społecznik, miłośnik historii, sztuki i wyrafinowany kolekcjoner. Jemu tez należy przypisać zasługę zacieśniania związków polsko–węgierskich. Kopijnik wzbogaci szczególny, węgierski zakątek w centrum Tarnowa, którego centralną częścią jest pomnik z popiersiem Sandora Petofiego (poety i adiutanta gen. Józefa Bema), kopijniki wcześniej postawione oraz tzw. Brama Seklerska, swoista pamiątka przyjaźni Węgrów i Polaków.
45. Droga Krzyżowa w Tarnowie – Krzyżu, tzw. Kalwaria Krzyska
Miejsce: ul. Krzyska 112, obok kościoła parafialnego
Data odsłonięcia Drogi Krzyżowej: 17.09.1989 r. (ks. abp Jerzy Ablewicz)
Data odsłonięcia figury Chrystusa Zmartwychwstałego: 16.12.1990 r. (ks. abp Jerzy Ablewicz)
Autor projektu 14 kaplic: Anna Pawłowska
Autor projektu figury Chrystusa Zmartwychwstałego: Mieczysław Stobierski
Droga krzyżowa składa się z 14 kaplic, wysokich na ponad 3 m, uwieńczonych metalowymi gablotami. W gablotach umieszczone są obrazy Męki Pańskiej, malowane na płótnie w drugiej połowie XIX wieku przez włoskiego malarza Luigi Morgari, odnowione i zakonserwowane w pracowni konserwatorskiej przy Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie przez mgr Annę Pawłowską i mgr Zofię Pawłowską. Nad całym placem Drogi Krzyżowej góruje wysoki dębowy krzyż
Uwieńczeniem Drogi Krzyżowej jest statua Chrystusa Zmartwychwstałego o wysokości 2,4 m umieszczona na wysokim (1,9 m) cokole, wykonana w latach 1989 -1990. Jest to rzeźba wykonana w kamieniu (marmur mielony z cementem), która przedstawia w bardzo ekspresyjny sposób chwilę opuszczenia przez Zmartwychwstałego Pana grobu wykutego w skale.
46. Krzyż – figura
Miejsce: ul. Mościckiego 177
Data odsłonięcia: 1888 r.
Fundatorzy:Marcin Kozioł, Marianna Kapust i Marcin Solok
Kamienna figura z wizerunkiem Chrystusa, na postumencie, z płaskorzeźbami: Matka Boska Bolesna, śś. Izydor oraz Marcin.
47. Krzyż – figura
Miejsce: ul. Mościckiego 143
Data odsłonięcia: 1925 r.
Fundatorzy: Ignacy i Maria Zającowie
Neogotycka, kamienna, z metalowym wizerunkiem Chrystusa, na wysokim kamiennym postumencie.
48. Rzeźba Najświętszej Marii Niepokalanie Poczętej
Miejsce: ul. Mościckiego 203
Data odsłonięcia: 1928 r.
Fundator: Michał Rogóż
Kamienny posąg na betonowym postumencie osłonięty ozdobnym zadaszeniem.
49. Rzeźba Najświętszej Marii Niepokalanie Poczętej
Miejsce: ul. Chopina 15 (róg Matejki)
Data odsłonięcia: 1890 r.
Fundatorzy: Michał i Apolonia Mondelowie
Kamienny posąg na betonowym postumencie
50. Pomnik Andrzeja Małkowskiego
Miejsce: skwer Andrzeja Małkowskiego (skrzyżowanie ulic: Krakowska, Bema, Bandrowskiego)
Data odsłonięcia: 19.09.2008 r.
Autor: Michał Poręba
Związek z Tarnowem: Andrzej Małkowski pobierał naukę w Tarnowie. Andrzej Małkowski to jeden z twórców polskiego skautingu, wybitny instruktor i teoretyk harcerstwa, działacz polskich organizacji młodzieżowych i niepodległościowych.
Pomnik (popiersie) wykonany z piaskowca.
51. Pomnik Jana Pawła II – „Papież promienisty”
Miejsce: pl. Ojca Świętego Jana Pawła II, obok kościoła pw. bł. Karoliny Kózka
Autor: tarnowski rzeźbiarz Jacek Kucaba
Data odsłonięcia: 16 października 2008 r. (30. rocznica pontyfikatu)
Wysokość pomnika: cokół integralny z rzeźbą: 10 m, sama rzeźba wysoka na 3,3 m
Związek z Tarnowem: Karol Wojtyła jako Biskup i Metropolita krakowski często przyjeżdżał do Tarnowa. 9 i 10 czerwca 1987 r. papież Jan Paweł II przebywał w Tarnowie. Podczas spotkania z mieszkańcami powiedział: „Nie mace pojęcia jak ja zawsze lubiłem jeździć do Tarnowa!”
Pomnik stoi w miejscu, w którym 10 czerwca 1987 r. Ojciec Święty, w obecności ok. 2 mln pielgrzymów – rolników z całej Polski, wyniósł na ołtarze Karolinę Kózkównę. Przed rozpoczęciem liturgii Jan Paweł II powiedział: „Raduję się, że mogę być z wami, ta ziemia od lat była mi bliska”.
Rzeźba Ojca Świętego wpisana jest w architekturę świątyni, cokół jest integralny z rzeźbą. Postać przenika się kompozycyjnie z cokołem wykonanym z żelbetu obłożonego granitem, w zagłębieniach cokołu wmontowane zostały pojemniki z kwiatami w kolorach papieskich i narodowych.
52. Mogiła Sybiraków
Miejsce: Stary Cmentarz (kwatera XIV), ul. Narutowicza
Wysokość pomnika: ok. 2 m
Projekt i realizacja: Olgierd Wójcik oraz Olgierd Sakowicz (pomoc: Otto Schier)
Data odsłonięcia: 29 września 1996 r.
Pomnik składa się z niewysokiego cokołu na którym ustawiono ok. 2 m biały kamienny krzyż. Na krzyżu orzeł (godło Polski) oraz znak Sybiraków (splecione litery S i Z). Na cokole widnieje napis: „W hołdzie Syberii i Katynia a żywym ku nauce i pamięci 1939 – 1956”.
53. Granitowy głaz polodowcowy „Pielgrzym”
Miejsce: al. Tarnowskich
Wymiary pomnika: wys. 150 cm, obwód 175 cm, masa ok. 1 t
Data ustawienia: 1982 r.
Ustawiony w 1982 r. w miejscu przecięcia się południka 210 E z równoleżnikiem 500 N. Inicjatorem ustawienia głazu był dr geologii Franciszek Pulit.
54. Głazy polodowcowe „Trojaczki”
Miejsce: ul. Piłsudskiego vis a vis krytej pływalni, na parkingu
Wymiary pomnika: wys. 2 m, obwód 10,2 m, masa ok. 28 t
Data ustawienia: 2002 r.
Trzy głazy narzutowe (jeden duży oraz dwa małe) nazwane „Trojaczki” zostały w 2001 r. znalezione w dzielnicy Rzędzin na polu p. Tadeusza Więckowskiego (za kościołem Bł. Karoliny Kózka) i przeniesione na obecne miejsce.
55. Tablica (obelisk) upamiętniająca budowę Zakładów Azotowych w Tarnowie – Mościcach
Miejsce: ul. Kwiatkowskiego, przed siedzibą Dyrekcji Fabryki
Data ustawienia: 12 października 1990 r.
Replika tablicy umieszczonej na frontowej ścianie budynku Oddziału Kwasu Azotowego upamiętniającej otwarcie Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Mościcach w dniu 18 stycznia 1930 r.
56. Zespół czterech niewielkich głazów ustawionych na pamiątkę „Żołnierzom Górnikom”, organizacji WiN, Więźniów Politycznych oraz Sybirakom na pl. 5. Pułku Strzelców Konnych
Miejsce: pl. 5. Pułku Strzelców Konnych (al. M.B. Fatimskiej)
Data ustawienia: „Żołnierzom Górnikom”: 1995 r., Organizacji WiN: 25 sierpnia 2002 r., Więźniów Politycznych: 25 sierpnia 2002 r., Sybirakom: 2002 r.
57. Obelisk upamiętniający st. str. Romana Rogozińskiego i st. str. Grzegorza Wolaka
Miejsce: ul. Klikowska 39, przed Komendą Miejską Państwowej Straży Pożarnej
Data ustawienia: 14 maja 2005 r.
Obelisk upamiętniający śmierć st. str. Romana Rogozińskiego i st. str. Grzegorza Wolaka, którzy w nocy z 12 na 13 października 2004 roku, zginęli podczas akcji gaszenia restauracji „Podzamcze” na Górze św. Marcina. Rok 2004 był najtragiczniejszym rokiem w historii tarnowskiej straży pożarnej.
58. Pomnik Matki Bożej Królowej Polski w otoczeniu króla J. Kazimierza, M. Kolbego i S. Kostki
Miejsce: ul. Zbylitowska 5, plac przed kościołem parafialnym w Tarnowie – Mościcach
Data ustawienia: 1984 r.
Grupa figur składa się z 4 posągów. Największa, centralnie ustawiona, jest postać Matki Bożej. Z Jej prawej strony umieszczono rzeźbę ukazującą króla Polski, Jana Kazimierza, ofiarowującego Maryi koronę, co symbolizuje śluby lwowskie Króla z 1656 roku. Po lewej stronie figury Maryi ustawiono dwie kolejne, o wiele niższe: Maksymiliana Kolbego i Stanisława Kostki.
Początkowo, od 1963 r., monumentalne betonowe figury usytuowane były w głównym ołtarzu kościoła p. w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. W 1984 roku rozpoczęto zakrojone na wielką skalę prace przy zmianie wystroju ołtarza głównego. Wówczas figury przeniesiono na plac kościelny.
59. Pomnik króla Władysława Łokietka
Miejsce: Zakątek Króla Władysława Łokietka przy ul. Wałowej 7, przy murach miejskich
Autor: profesor Czesław Dźwigaj
Data odsłonięcia: 02 lipca 2009 r.
Wysokość pomnika: 3,5 m (postać króla) oraz 1,5 m (cokół)
Związek z Tarnowem: Król Władysław Łokietek w dniu 7 marca 1330 roku wydał Spycymirowi Leliwicie, wojewodzie krakowskiemu dokument lokacyjny dla Tarnowa. Dokument ten pozwalał na lokowanie miasta Tarnowa na prawie magdeburskim, z władzą sądową wójtowsko – ławniczą i samorządem. Dokument ten został wydany za liczne usługi i zasługi (servicia plurima et merita) świadczone przez komesa Spycymira na rzecz króla Władysława Łokietka oraz męstwo w bitwie z Węgrami. Spycymir założył miasto na wzgórzu dominującym nad najbliższą okolicą (226 m n.p.m.). Najstarsza kopia tego dokumentu znajduje się w Muzeum Czartoryskich w Krakowie, druga, młodsza w zbiorach Muzeum Okręgowego w Tarnowie. W tylnej części placu można zobaczyć tarnowską kopię aktu lokacyjnego. Uchwałą nr XXI/311/2008 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 15 maja 2008 roku Radni Miasta Tarnowa V kadencji wyrazili zgodę na wzniesienie pomnika Króla Władysława Łokietka przy ul. Wałowej 7. Inicjatorem i fundatorem pomnika jest Izba Przemysłowo – Handlowa w Tarnowie. Renowację placu sfinansował inwestor Centrum Handlowo-Usługowego Galeria Tarnovia, firma TK Development.
Dzięki pomocy Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie, codziennie o godz. 10.00 i 16.00 odtwarzana jest „Bogurodzica” – najstarsza polska pieśń religijna, uznawana za pierwszy hymn narodowy.
Podobno dotknięcie prawą ręką buta króla Łokietka przynosi szczęście i pozwala spełnić marzenia.
60. Pomnik – Aleja Dębów Katyńskich w Tarnowie
Miejsce: ul. Wojska Polskiego (vis a vis Os. Legionów H. Dąbrowskiego)
Data odsłonięcia: 20 kwietnia 2009 r.
Związek z Tarnowem: W kwietniu 2009 roku, z okazji 69 rocznicy Zbrodni Katyńskiej, posadzonych zostało 26 dębów szypułkowych. Każdy dąb poświęcony jest jednej osobie – ofierze zbrodni NKWD. Ofiary to oficerowie i policjanci, pochodzący z terenu Tarnowa i regionu, którzy zostali zamordowani strzałem w tył głowy podczas zbrodni katyńskiej w kwietniu 1940 r.
Projekt i pomysł: Jacek Adamczyk
W kwietniu 2010 roku posadzonych zostało kolejnych 9 dębów – 8 poświęconych zbrodni z 1940 roku oraz jeden poświęcony ofiarom katastrofy lotniczej prezydenckiego samolotu TU-154 pod Smoleńskiem. Uczestnikami tragicznego lotu na obchody 70 rocznicy Zbrodni Katyńskiej byli m.in.: Prezydent RP Lech Kaczyński wraz z małżonką, Sławomir Skrzypek Prezes NBP, Wiesław Woda poseł z Tarnowa – łącznie 96 osób. Katastrofy nikt nie przeżył.
Przy dębach zamontowano tablice informacyjne, są także sylwetki oficerów w zagajniku brzozowym.
Aleja Dębów Katyńskich powstała jako część ogólnopolskiego projektu „Katyń – ocalić od zapomnienia”.
61. Czarne dęby w Tarnowie
Miejsce: parking Hotelu pod Dębem, ul. H. Marusarz 9B
Data odsłonięcia: ok. 1985 r.
Związek z Tarnowem: W latach 80. XX wieku, z wyrobiska pożwirowego w Latoszynie pod Dębicą wydobyto z Wisłoki kilka czarnych dębów, które liczą ok. 10 tys. lat. Po przewiezieniu do Tarnowa, złożono pod otwierany wówczas zajazd, który nazwano „Pod dębem” (nazwa funkcjonuje do dnia dzisiejszego). Pierwotne plany zakładały umieszczenie ich na Górze św. Marcina, jako symboliczną granicę Karpat (Góra św. Marcina to najdalej na północ wysunięta część Karpat).
62. Obelisk Pamięci I Transportu Więźniów do KL Auschwitz
Miejsce: Peron nr 1 na Dworcu Głównym w Tarnowie
Autor: Światosław Karwat
Data odsłonięcia: 14 czerwca 2010 r. (70 rocznica wydarzenia)
Związek z Tarnowem: 14 czerwca 1940 roku z rampy kolejowej nieopodal tarnowskiego dworca wyjechał I transport 728 więźniów do KL Auschwitz. Byli to więźniowie polityczni przetrzymywani w tarnowskim więzieniu. Stali się oni pierwszymi ofiarami najtragiczniejszego w dziejach świata obozu zagłady, w którym hitlerowcy zamordowali półtora miliona ludzi różnych narodowości. W latach 1940-43 z Tarnowa do KL Auschwitz wywieziono w 50-ciu transportach 7 tysięcy więźniów.
Na pomniku umieszczono 728 nazwisk więźniów.
63. Pomnik św. Maksymiliana Kolbego
Miejsce: skwer przy zbiegu ulic: Bajana i Dąbka (os. Koszyckie)
Projekt i realizacja: Ewa Fleszar
Data odsłonięcia: 14 sierpnia 2010 r. (69 rocznica śmierci)
Wysokość pomnika: ok. 2 m
Pomnik został wykonany z brązu, na granitowym cokole. Przedstawia on postać świętego w habicie, wyciągającego ręce w geście miłości. Na cokole przedstawiony jest obozowy pasiak.
Pomnik stanął na środku tzw. „os. Bohaterów” (patroni ulic to polscy bohaterowie, np.: mjr. H. Sucharski, pułk. S. Dąbek, gen. H. Kleeberg).
Odsłonięcie pomnika miało miejsce w dniu rozpoczęcia Roku Kolbiańskiego w Kościele Katolickim, poprzedzającego 70. rocznicę męczeńskiej śmierci św. Maksymiliana Marii Kolbego w obozie KL Auschwitz.
64. Instalacja Wilhelma Sasnala w Tarnowie – Mościcach
Miejsce: ul. Chemiczna, przy dworcu kolejowym Tarnów – Mościce
Projekt i realizacja: Wilhelm Sasnal
Data odsłonięcia: 29 sierpnia 2010 r.
Wysokość pomnika: ok. 4 m
Mościce to część Tarnowa, w której wychował się W. Sasnal. Pomnik to piramida zbudowana z cementowych kręgów obrzuconych lepikiem. Wewnątrz jednego z kręgów data: „28.03.1983” – wg autora zupełnie przypadkowa (równie dobrze mogła być inna), symbolizująca coś co mogło, a nie zdarzyło się. Z powodów sąsiedztwa Zakładów Azotowych, w Mościcach czuło się klimat zagrożenia i niepokoju gdyż wierzono, że w fabrykę skierowane są wyrzutnie zza żelaznej kurtyny.
65. Figura Matki Bożej w Tarnowie – Mościcach
Miejsce: ul. Ks. Indyka, róg ul. Traugutta
Data odsłonięcia: 26 października 2002 r.
Wysokość pomnika: ok. 5 m
Figura Matki Bożej znajduje się w miejscu, w którym od 1931 r. do 1956 r. znajdowała się kaplica pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus. W 2002 r. figurę ufundowały Zakłady Azotowe w Tarnowie – Mościcach S.A.
66. Krzyż i figura Matki Bożej w Tarnowie – Mościcach, os. Dąbrówka
Miejsce: ul. Zbylitowska, róg ul. Czarna Droga
Data odsłonięcia: maj 2002 r.
Wysokość: ok. 3,5 m
Przydrożny krzyż, który obecnie znajduje się na rogu ulic Zbylitowskiej i Czarnej Drogi, to kolejny krucyfiks w tym miejscu. Według konserwatora zabytków, żeliwna postać Chrystusa umieszczona na drewnianym krzyżu pochodzi z ok. 1860 r.
W 2002 r., podczas odsłaniania kolejnego krzyża, dostawiono figurę Matki Bożej sprowadzoną z Piekar Śląskich.
67. Krzyż i figura Matki Bożej w Tarnowie – Mościcach (Świerczków)
Miejsce: ul. Witosa, róg ul. Azotowa
Data odsłonięcia: po I wojnie światowej.
Na przełomie 1914 i 1915 roku na linii rzeki Dunajec i torów kolejowych przebiegała linia frontu. Mieszkańcy Świerczkowa, pozbawieni dostępu do cmentarza w Zbylitowskiej Górze, grzebali zmarłych w miejscu, w którym później umieszczono krzyż. Łącznie pochowano 5 osób dorosłych i 2 dzieci. W latach 70. XX w., u podstawy krzyża ustawiono kapliczkę Matki Bożej i ławeczki. W maju odbywają się tu nabożeństwa majowe.
68. Pomnik Eugeniusza Kwiatkowskiego
Miejsce: ul. Kwiatkowskiego, tuż przy budynku Dyrekcji Generalnej Azotów Tarnów
Projekt: prof. Stanisław Szwechowicz
Data odsłonięcia: 9 października 2012 r. (85 rocznica istnienia Zakładów Azotowych Tarnowie – Mościcach S.A.)
Wysokość pomnika: 396 cm w tym wysokość popiersia 172 cm, wysokość cokołu 216 cm a całkowita długość szarfy to 248 cm
Koncepcja nawiązuje do wizji pomnika E. Kwiatkowskiego w Gdyni, również autorstwa prof. Szwechowicza, lecz stanowi przekształcenie stosowne do miejsca lokalizacji. Lekko falująca szarfa, biegnąca dynamicznie po przekątnej symbolizuje romantyczną, wielką Wizję i Czyn – zadania, które realizował Kwiatkowski będąc pragmatycznym naukowcem i inżynierem a równocześnie romantycznym wizjonerem.
Związek z Tarnowem: Eugeniusz Kwiatkowski w latach 1931-1935 pełnił funkcję dyrektora Państwowych Fabryk Związków Azotowych w Chorzowie i Mościcach. Następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie do 30 września 1939 r. pełnił funkcję wicepremiera i ministra skarbu. W Tarnowie napisał „Dysproporcje. Rzecz o Polsce przeszłej i obecnej”.
69. Popiersia Eugeniusza Kwiatkowskiego i Ignacego Mościckiego
Miejsce: ul. Jarzębinowa (Park im E. Kwiatkowskiego), tuż przy „Dyrektorówce” – Domu Chemika
Projekt: prof. Stanisław Szwechowicz
Data odsłonięcia: 2012 r.
Związek z Tarnowem: Eugeniusz Kwiatkowski w latach 1931-1935 pełnił funkcję dyrektora Państwowych Fabryk Związków Azotowych w Chorzowie i Mościcach. Następnie przeniósł się do Warszawy gdzie do 30 września 1939 r. pełnił funkcję wicepremiera i ministra skarbu. W Tarnowie napisał „Dysproporcje. Rzecz o Polsce przeszłej i obecnej”.
Ignacy Mościcki był prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej i inicjatorem budowy fabryki. Od jego nazwiska pochodzi nazwa „Mościce” – wyłoniona w konkursie na nazwę miejscowości powstałej z połączonych w jedną jednostkę administracyjną podtarnowskich gmin: Dąbrówki Infułackiej i Świerczkowa. Do 1951 r. Mościce były osobną miejscowością; obecnie dzielnica Tarnowa.
70. Popiersie św. Jana Pawła II
Miejsce: ul. Krzyska 114, przed Gimnazjum nr 6
Autor: tarnowski artysta Bartłomiej Bałut
Data odsłonięcia: 17 września 2006 r. (popiersie poświęcił bp. tarnowski Wiktor Skworc)
Związek z Tarnowem: Karol Wojtyła jako Biskup i Metropolita krakowski często przyjeżdżał do Tarnowa. 9 i 10 czerwca 1987 r. papież Jan Paweł II przebywał w Tarnowie. Podczas spotkania z mieszkańcami powiedział: „Nie mace pojęcia jak ja zawsze lubiłem jeździć do Tarnowa!”
Popiersie stoi przed budynkiem Gimnazjum imieniem św. Jana Pawła II w dzielnicy Krzyż. Popiersie, odlane z brązu, na granitowym cokole na którym wyrzeźbiono słowa patrona „Musicie być mocni mocą wiary. Musicie być mocni mocą nadziei. Musicie być mocni mocą miłości, która współweseli się z prawdą”.
71. Pomnik św. Jana Pawła II
Miejsce: ul. Piłsudskiego, ogrody klasztoru Księży Filipinów
Autor: parafianin Zdzisław Majchrowicz
Wysokość pomnika: papież naturalnej wielkości
Związek z Tarnowem: Karol Wojtyła jako Biskup i Metropolita krakowski często przyjeżdżał do Tarnowa. 9 i 10 czerwca 1987 r. papież Jan Paweł II przebywał w Tarnowie. Podczas spotkania z mieszkańcami powiedział: „Nie macie pojęcia, jak ja zawsze lubiłem jeździć do Tarnowa!”
Postać papieża naturalnej wysokości stoi w ogrodach klasztoru Księży Filipinów.
72. Pomnik – Głaz Katyński
Miejsce: ul. Bitwy pod Studziankami, przed Gimnazjum nr 4
Data odsłonięcia: 20 kwietnia 2009 r.
Odsłonięcie pomnika miało miejsce w 69. rocznicę Zbrodni Katyńskiej.
73. Cztery rzeźby przestrzenne wg wizji Dagaramy
Miejsce: Park im. E. Kwiatkowskiego w Tarnowie – Mościcach
Data odsłonięcia: sierpień 2011 r.
Autor rzeźb: Marcin Zarzeka
Wysokość rzeźb: ok 1,5-2 m
Związek z Tarnowem:
Tarnowianin-wizjoner Jan Głuszak „Dagarama” (1937-2000), studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej. Studia musiał przerwać ze względu na chorobę – schizofrenię. Podczas studiów poznał prace architektów – wizjonerów, które zainspirowały go do własnej twórczości. Wymyślił osiedla o fantazyjnych kształtach. W późniejszym okresie pracował w tarnowskim Muzeum Okręgowym. Na ścianie kamienicy Rynek 21, w której mieści się muzeum, znajduje się zawsze ciepła (37,5oC) tablica jemu poświęcona.
Cztery rzeźby, które znajdują się w parku w dzielnicy Mościce, odsłonięto w związku z wystawą organizowaną przez tarnowskie BWA p.n. „Tarnów. 1000 lat nowoczesności”.
74. Symboliczna Mogiła Sybiraków
Miejsce: Cmentarz Stary (obok kaplicy Sanguszków)
Data odsłonięcia: 29 września 1996 r.
Autorzy: Olgierd Wójcik, Olgierd Sakowicz, Otto Schier
Wysokość rzeźby: ok. 2 m
Biały kamienny krzyż na niewysokim cokole z umieszczonym godłem Polskim oraz znakiem Sybiraków (splecione litery Z i S – Związek Sybiraków). Na cokole tablica z inskrypcją: „W hołdzie ofiarom Syberii i Katynia a żywym ku nauce i pamięci 1939-1956”.
75. Kataryniarz
Miejsce: pl. gen. J. Bema („Burek”; północno-wschodni róg placu)
Data odsłonięcia: 5 lipca 2014 r.
Projekt: rzeźbiarz Arkadiusz Latos z Kielc (pomysł: Jacek Adamczyk)
Wysokość rzeźby: 2,3 m
Związek z Tarnowem: Jak pokazują dokumenty historyczne oraz stare widokówki, przed wojną w Tarnowie grywał kataryniarz. Grał codziennie, w różnych częściach miasta, ale właśnie ta część Placu Bema była jego ulubionym miejscem.
Kataryniarz jest w charakterystycznej pozie, z katarynką i papugą na ramieniu. Rzeźba wykonana jest z brązu. Na katarynce znajdują się najważniejsze symbole Tarnowa: ratusz, katedra oraz bima. Rzeźba „gra”. Zamontowany mechanizm muzyczny powoduje, że będąc w pobliżu rzeźby słyszymy cicho sącząca się, typowo kataryniarską muzykę (melodia słyszana na odległość ok 2-3 m).
76. Popiersie Hetmana Jana Tarnowskiego
Miejsce: ul. Mickiewicza 16, przed II Liceum Ogólnokształcącym (Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 2)
Autor: tarnowski rzeźbiarz Michał Poręba
Data odsłonięcia: 22 września 2018 r.
Wysokość: 2,55 m
Związek z Tarnowem: tarnowianin, jeden z najwybitniejszych polskich wodzów, hetman wielki koronny od roku 1527, wojewoda krakowski i ruski, kasztelan krakowski oraz wojnicki.
77. Pomnik Tadeusza Tertila
Miejsce: Rynek, pierzeja zachodnia, przy wejściu do Pasażu Tertila
Projekt: rzeźbiarz Arkadiusz Latos z Kielc (inicjatywa: Rada Osiedla „Starówka”)
Data odsłonięcia: 30 października 2018 r.
Wysokość: ok. 2,5 m
Związek z Tarnowem: urodzony w 1864 roku w Sanoku tarnowianin od 1895 roku, burmistrz Tarnowa w latach 1907-1923. Pomnik przedstawia burmistrza niepodległości – prawie naturalnej wielkości – stojącego przed swoim domem i pokazującego cztery wielkie inwestycje, o które wzbogacił się Tarnów pod jego rządami: elektrownię, wodociągi, dworzec kolejowy oraz tramwaj. – Jak patrzę na pomnik dziadka, to myślę, że to jak stoi jest dla niego bardzo charakterystyczne. Dziadek stoi tyłem do swojej własności, a przodem do miasta. Zawsze miasto było dla niego najważniejsze. To nie to, że to była jego kamienica, to nie to, że to był jego pasaż, ważne było, że to był Tarnów – Tarnów pierwszy niepodległy – wspominał dziadka obecny na uroczystości odsłonięcia pomnika wnuk Tadeusza Tertila, Roman Tertil.
78. Kurhan Kresowy
Miejsce: na lewo od bramy głównej
Data odsłonięcia: 2 VI 2001
Na murze cmentarnym znajduje się tablica pamiątkowa. Pod nią ułożono kopczyk z głazów zwieńczony białym krzyżem, którego korzenie wrastają w kopiec. Na głazach umieszczone są tabliczki inskrypcyjne.
Napis na tablicy: W hołdzie rodakom ze Lwowa i Kresów południowo-wschodnich II Rzeczpospolitej Polskiej, poległym za Ojczyznę i pomordowanym w latach 1939-1947 / Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich.
Napisy:
Bohaterskim Orlętom Lwowskim w hołdzie i ku wiecznej pamięci / Społeczność SP nr 9 im. Orląt Lwowskich w Tarnowie.
Wołyń i małopolska wschodnia/Nacjonaliści ukraińscy spod znaku organizacji OUN-UPA zamordowali ponad 250 000 Polaków.
Lwów, więzienia „Brygidki” i „Łąckiego”/Miejsca masowego mordu więźniów dokonanego przez NKWD w 1941r.
Pomordowanym przez Ukraińskich nacjonalistów/mieszkańcom powiatu Hrubieszów i Tomaszów Lubelski w marcu 1944 / cześć i pamięć!
Wieczny odpoczynek rodakom z Kut, pomordowanym przez bandy ukraińskie w latach II wojny światowej.
4.07.1941 / Lwów-Wzgórza Wuleckie, miejsce kaźni uczonych polskich profesorów wyższych uczelni m. Lwowa, zamordowanych przez oddział niemiecki SS i grupę nacjonalistów ukraińskich.
Pomordowanym przez UPA w latach 1939-1947 / mieszkańcom Brzeżan i powiatu brzeżańskiego / kresowianie.
79. Pomnik Józefa Piłsudskiego
Miejsce: al. Solidarności, przed tarnowską delegaturą Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego i Marszałkowskiego
Projekt: gdański rzeźbiarz prof. Stanisław Szwechowicz oraz tarnowski architekt Artur Grodziński (autor zagospodarowania terenu)
Data odsłonięcia: 11 listopada 2019 r.
Wysokość: rzeźba 2,20 m, wykonana z brązu (waga: 400 kg) ustawiona na granitowym cokole mierzącym prawie 3 metry
Pomnik przedstawia, umieszczoną na cokole, stojącą postać marszałka z ręką na szabli. Wokół pomnika powstała ścieżka historyczno – edukacyjna z najważniejszymi datami z życia marszałka Piłsudskiego.
Związki Piłsudskiego z Tarnowem:
Czy wiesz, że Józef Piłsudski bywał w Tarnowie, m.in. dwukrotnie wizytował ćwiczenia tarnowskiego „Strzelca” – po raz pierwszy w roku 1913, po raz drugi tuż przed wybuchem wojny – w lipcu roku 1914?
Czy wiesz, że 29 listopada 1927 roku książę Roman Sanguszko ofiarował Marszałkowi Piłsudskiemu pełnej krwi ogiera ze swojej stadniny w Tarnowie. Ogier zastąpił słynną kasztankę?
80. Dziewczyna z warkoczem
Miejsce: ul. Parkowa 25
Projekt: Władysław Burkat
Data odsłonięcia: rzeźba została odkryta w 1975 roku, we wnętrzu wyburzanego domu na skrzyżowaniu al. 1 Maja i ul. Klikowskiej
Wysokość: rzeźba ok. 2 m
Rzeźbę odkryto w rozbieranym domu przy ul. Klikowskiej w pobliżu skrzyżowania z obecną al. 1 Maja. Została ustawiona na krótko na obecnym skwerze ks. J. Popiełuszki przed hotelem Tarnovia a następnie przeniesiona na obecne miejsce przy ul. Parkowej 25.
81. Kamień upamiętniający wizytę apostolską Świętego Jana Pawła II po Ziemi Tarnowskiej
Miejsce: przy ul. Traugutta w bezpośrednim sąsiedztwie Areny Jaskółka Tarnów
Data odsłonięcia: 18 maja 2020 r. (w setną rocznicę urodzin św. Jana Pawła II).
Na tablicy umieszczonej na kamieniu napisano: „Z tego miejsca 9 czerwca 1987 roku Święty Jan Paweł II rozpoczął wizytę apostolską w Tarnowie. W setną rocznicę urodzin Jana Pawła II. Mieszkańcy Mościc. Tarnów – Mościce 2020 r.”
Karol Wojtyła jako Biskup i Metropolita krakowski często przyjeżdżał do Tarnowa. Jako papież, Jan Paweł II lądował w Mościach w dniu 9 czerwca 1987 ok. godziny 20.45. Przyleciał helikopterem z Lublina. Dzień, później (w środę) z tego samego miejsca odleciał do Krakowa ok. 16.45. Tuż przed lądowaniem o godz. 20.00 na znak powitania Ojca Świętego rozdzwoniły się dzwony we wszystkich 666 parafiach Diecezji Tarnowskiej, w tym 17 w Tarnowie.
Ojca Świętego powitali: Biskup Jeży Ablewicz wraz z Biskupami Pomocniczymi (Piotrem Bednarczykiem, Józefem Gucwą i Władysławem Bobowskim), księża (ks. Prałat Dziekan K. Kos, ks. Prałat Dziekan J. Rec – Proboszcz Mościc, ks. Prałat E. Łomnicki, ks. Prałat W. Kostrzewa, ks. Prof. M. Bednarz, ks. S.Sojka i ks. Prof. A. Kokoszka) dwoje małych dzieci z kwiatami. Władze wojewódzkie i miejskie reprezentowali: Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej Mieczysław Menżyński, Wojewoda Tarnowski Stanisław Nowak, Wicewojewoda Tarnowski Marian Chudzik, Prezydent Tarnowa Mieczysław Strzelecki i Dyr. Wydziału ds. Wyznań UW – Franciszek Styczeń.
82. Pomnik Artura Grottgera
Miejsce: przy ul. Westwalewicza 6 – teren Zespołu Szkół Plastycznych
Autor:
Data odsłonięcia:
Związek z Tarnowem: Artur Grottger (1837 – 1867) to polski malarz, jeden z czołowych przedstawicieli romantyzmu w malarstwie polskim, ilustrator jest patronem szkoły. Ojciec artysty, Jan Józef, był nieślubnym synem radcy sądu tarnowskiego Hilarego Siemianowskiego. Po urodzeniu nosił nazwisko panieńskie swojej matki, francuskiej guwernantki, panny Grottger, która przyjechała ze Szwajcarii. Siemianowski zadbał o edukację oraz wychowanie swojego syna. Opłacił jego studia w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu.
Jego dziadek Franciszek Grottger był w Tarnowie geometrą i inżynierem obwodowym. Artysta często przebywał w Jeżowie, oddalonym o ponad 30 km na południe od Tarnowa, gotycko-renesansowym dworze obronnym, który obecnie należy do ZSP.
83. Pomnik prof. Lecha Kaczyńskiego Prezydenta RP
Miejsce: pl. Dworcowy, przed dworcem kolejowym
Autor: prof. Stanisław Szwechowicz
Data odsłonięcia: 18 czerwca 2022 r.
Wysokość: około 4 metry w tym rzeźba ok. 1,90 m, wykonana z brązu ustawiona na cokole mierzącym ok. 2 metry
Pomnik Lecha Kaczyńskiego w Tarnowie powstał za pieniądze ze zbiórki przeprowadzonej przez społeczny komitet. Pomnik w Tarnowie jest identyczny do pomnika w Warszawie, również autorstwa prof. Szwechowicza. Odsłonięcie pomnika odbyła się w 73 urodziny byłego prezydenta RP.
Związek z Tarnowem:
W 90 rocznicę odzyskania przez Tarnów niepodległości, dnia 30 października 2008 r. Prezydent RP Lech Kaczyński zainaugurował ogólnopolskie obchody odzyskana niepodległości.
Informacja o rzeźbach św. Jana Nepomucena na Pogórzu Ciężkowickim na: http://it.dunajecbiala.pl/pl/00083,news,00326,strona_glowna
Opracowanie:
Marcin Pałach, Tarnowskie Centrum Informacji
Zdjęcia: Tarnowskie Centrum Informacji
Data opracowania: 01-06-2007, ostatnia aktualizacja 19-06-2022
Literatura:
„Tarnów – Wielki Przewodnik”
praca zbiorowa, wydawany przez Tarnowskie Towarzystwo Kulturalne oraz Muzeum Okręgowe w Tarnowie;
„Mój Tarnów”
Antoni Sypek, Fundacja „Tarnowskie Towarzystwo Przemysłowe” oraz Izba Przemysłowo – Handlowa w Tarnowie, Tarnów 2005
„Pomniki i Miejsca Pamięci Narodowej„
praca zbiorowa, wydany przez PTTK Oddział „Ziemi Tarnowskiej”, Tarnów 2006, wydanie I
Tekst przewodnika na stronach Powiatu Tarnowskiego
Strona Internetowa Muzeum Okręgowego w Tarnowie: www.muzeum.tarnow.pl
Czytaj więcej na: www.miejscapamiecinarodowej.pl/index.php/tarnow
Konsultacja merytoryczna: Stanisław Siekierski