Leliwa – herb szlachecki
Inne nazwy tego herbu: Leliwczyk, Leliwita
Opis herbu: W polu błękitnym lub czerwonym półksiężyc złoty rogami do góry obrócony, nad nim sześciopromienna gwiazda złota. W klejnocie siedem piór pawich a na nich taki sam półksiężyc z gwiazdą.
Rozpowszechniony w ziemiach: krakowskiej, sandomierskiej, poznańskiej.
Legenda herbowa: Otrzymał go rycerz za pokonanie wrogiego wojska przy księżycu i gwiazdach w czasach Bolesława Wstydliwego.
Statut Gminy Miasta Tarnowa, uchwalony Uchwałą nr VII/72/2003 Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 20 lutego 2003 r., definiuje herb i flagę miasta Tarnowa następująco:
§ 4
1. Herbem Miasta jest „Leliwa”. Herb przedstawia wyobrażenie półksiężyca i gwiazdy sześcioramiennej koloru złotego na polu błękitnym. Wizerunek herbu obrazuje Załącznik nr 1 do Statutu.
Herb jest zatwierdzony zarządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 lutego 1937 r. (M.P. Nr 40, poz. 55).
2. Herb Miasta podlega ochronie prawnej. Herbu mogą używać organy Miasta i miejskie jednostki organizacyjne. Zgodę na używanie herbu przez inne podmioty wyraża Prezydent Miasta Tarnowa na zasadach określonych odrębną uchwałą.
3. Miasto posiada flagę prostokątną, koloru błękitnego z herbem i napisem „Tarnów” w części centralnej. Wzór flagi stanowi Załącznik nr 2 do Statutu.
Herb Tarnowa
Nazwa „Tarnów” sprawiała i sprawia nadal wiele kłopotów zarówno językoznawcom, jak i historykom. Według jednych pochodzi od krzewów tarniny (cierni), gęsto dawniej porastających okoliczne wzgórza. Takiego zdania był m.in. nasz dziejopis Jan Długosz. Inni twierdzą, iż nazwa Tarnów pochodzi od imienia rycerza Tarna, który założył tu osadę i był jej pierwszym właścicielem, a zarazem protoplastą rodu Leliwitów. Niektóre z nowych prób wyjaśnienia nazwy miasta łączą nazwę Tarnowa z osobą Tarna – pełnomocnika księcia lub wielmoży sprawującego funkcję nadzorcy tarlisk łososi na Dunajcu, który dlatego mógł zwać się tarnym.
Rodowód Leliwitów zajmował wielu historyków, poczynając od Jana Długosza, aż po wiek XX. Istnieją na ten temat dwa odmienne poglądy: Spicymir miał być przybyszem znad Renu lub też rdzennym Słowianinem. Rozbieżne opinie dotyczą również pochodzenia herbu Leliwitów – niepełnego księżyca z gwiazdą w polu niebieskim.
Zwolennicy obcego pochodzenia Leliwitów, do których należał Jan Długosz, wywodzą nazwę herbu Leliwa od zamku Mondstern nad Renem, skąd miał przybyć protoplasta tego rodu w Polsce. Samą legendę herbową Długosz przedstawił w kilku wersjach. W Clenodiach czytamy, iż Spicymir przybył znad Renu za czasów Władysława I króla polskiego i zarzucił swe pierwotne godło Ogniwo (ignile), bowiem złączył się z rodem polskim mającym w herbie ubywający księżyc jaśniejący z gwiazdą jaśniejącą.
Być może rację ma Jan Leniek twierdząc, iż Leliwa przedstawia księżyc na nowiu, gdy nad nim znajduje się gwiazda Wenus i powstała po jednej z bitew stoczonych z Węgrami przez wojska Władysława Łokietka, w czasie której na niebie pojawił się księżyc z gwiazdą ponad nim. Król miał uznać to za wróżbę zwycięstwa i dlatego nadał znak ten, jako herb, rodowi, który najbardziej odznaczył się w tej bitwie.
W ziemi sieradzkiej leży wieś Leliwa. Nazwą tą określa się tam księżyc na nowiu, gdy nad nim znajduje się gwiazda Wenus.
Źródło: Z tekstu Stanisława Wróbla w całości dostępnego na stronach internetowych Miejskiej Biblioteki Publicznej w Tarnowie www.biblioteka.tarnow.pl