Las Lipie

Las Lipie jest jednym z największych kompleksów leśnych w Tarnowie, jego powierzchnia wynosi 21,81 ha. Uroczysko Lipie położone jest w północno-wschodniej części Tarnowa i ma kształt rozciągniętego z zachodu na wschód prostokąta o przybliżonych wymiarach 1000 na 200 m.

Las otacza malownicza mozaika zagajników i pól uprawnych. Lasek Lipie, mimo często używanej zdrobnionej nazwy, jest jednym z największych kompleksów leśnych w Tarnowie. Jego powierzchnia wynosi 21,81 ha. Dla porównania las na Górze Św. Marcina – 38,56 ha, las Soślina – 21,25 ha, a rezerwat Debrza 9,5 ha. Lipie jest przyczółkiem, z którego na nieuprawiane już od dłuższego czasu pola, powoli wkracza roślinność drzewiasta i w konsekwencji zmierza do zarośnięcia terenu lasem. Ciągnące się w kierunku północnym i wschodnim zagajniki stanowią korytarze ekologiczne łączące Lipie z sąsiednim kompleksem leśnym – strefą zieleni wysokiej przy ulicy Cmentarnej. Ze względu na bliskość terenów zurbanizowanych i stosunkowo małą powierzchnię Lipie nie jest zasiedlane przez duże zwierzęta, ale mozaikowy układ lasów, zagajników i pól jest idealnym siedliskiem bytowania drobniejszej zwierzyny – dzików, saren, zajęcy, czy dużej liczby gatunków ptaków. Odwadniające lasek potoki i rowy toczą swe wody w kierunku wschodnim do potoku Małochlebówka, która wpada do Wątoku.

Pod względem geologicznym teren ten znajduje się na południowym skraju Zapadliska Przedkarpackiego, czyli rowu przedgórskiego powstałego na przedpolu nasuwających się od południa Karpat. Ten „rów” wypełniony jest znacznej miąższości morskimi osadami mioceńskimi – iłami krakowieckimi. Wierzchnie warstwy stanowią utwory polodowcowe – gliny, piaski i żwiry. Lodowiec zawlókł tu z północnej Europy również większe okruchy skalne. To właśnie na polach w regionie Lipia znaleziono ogromne głazy narzutowe „Trojaczki”, a na miedzach i polnych drogach znaleźć można mnóstwo drobniejszych głazów granitowych, wyoranych przez rolników z pól. Pozostałością lodowca są też piaszczyste wzniesienia i wały morenowe oraz zapadliska, w których po wyschnięciu jezior pozostały podmokłe łąki i torfowiska. Miąższość osadów czwartorzędowych w tym rejonie wynosi od kilku do kilkunastu metrów. Na takich osadach wykształciły się przeważnie gleby brunatne. Takie podłoże dało podstawę do powstania żyznego siedliska leśnego, w którym dominujący udział w drzewostanie mają drzewa liściaste.

W składzie gatunkowym przeważa dąb szypułkowy i brzoza, miejsca podmokłe porastają olchy i jesiony, a domieszkę stanowią osika, sosna i grab. Warstwa krzewów jest bogata lecz nie osiąga dużego zwarcia z powodu cienistości lasu. Dość często spotykany jest bluszcz, pokrywający glebę lub wspinający się po pniach drzew. Uwagę zwraca bardzo wyrównany wiek i wymiary drzew. Wynika to z historii lasu, który podczas II wojny został wycięty w pień, a następnie odnowiony. Z pierwotnego drzewostanu pozostał jedynie dąb rosnący w południowo-zachodnim narożu lasu, będący obecnie pomnikiem przyrody. Można się domyślać, że pozostawiono go w celu zastabilizowania granicy lub z powodu kiepskiej jakości drewna, gdyż drzewo to ma krótki pień przechodzący w wiele cieńszych i krzywych konarów. Wielowiekowy wpływ człowieka na szatę leśną spowodował nie tylko zmniejszenie powierzchni leśnej, ale też daleko idące zmiany w składzie gatunkowym. W składzie gatunkowym Lipia do pełnej zgodności z siedliskiem konieczny jest większy udział jesionu i buka.

Do 1945 roku Lipie było własnością książęcej rodziny Sanguszków, po czym na mocy dekretu PKWN zostało przejęte na własność Skarbu Państwa. Obecnie stanowi oddział Leśnictwa Skrzyszów w Nadleśnictwie Gromnik. Zgodnie z przepisami ustawy o lasach Lipie uznane jest za las ochronny z uwagi na położenie w granicach administracyjnych miasta liczącego ponad 50 tysięcy mieszkańców. Z uwagi na malowniczy krajobraz oraz bliskość dużych osiedli mieszkaniowych, Lipie jest ulubionym miejscem rekreacyjnym tarnowian. Stąd roztacza się ładny widok na miasto, położoną na południowym horyzoncie Górę Św. Marcina, a przy dobrej pogodzie na oddalone o 100 km Tatry. Tędy poprowadzono czerwony szlak rowerowy do Woli Rzędzińskiej oraz turystyczny szlak pieszy, okrążający Tarnów. W Lipiu, zwanym przez kolarzy górskich „parkiem rowerowym”, odbywa się corocznie pierwszy wyścig z cyklu Puchar Tarnowa MTB. Natomiast dla amatorów narciarstwa biegowego organizowany jest tutaj zimą „Bieg Tarnowian”.