Jak powstał Tarnów?
Nazwa Tarnów sprawiała i sprawia nadal wiele kłopotów zarówno językoznawcom jak i historykom. Według jednych pochodzi od krzewów tarniny (cierni), gęsto dawniej porastających okoliczne wzgórza. Takiego zdania był m.in. nasz dziejopis Jan Długosz. Inni twierdzą, iż nazwa Tarnów pochodzi od imienia rycerza Tarna, który założył tu osadę i był jej pierwszym właścicielem, a zarazem protoplastą rodu Leliwitów. Niektóre z nowych prób wyjaśnienia nazwy miasta, łączą nazwę Tarnowa z osobą Tarna – pełnomocnika księcia lub wielmoży, sprawującego funkcję nadzorcy tarlisk łososi na Dunajcu, który dlatego mógł zwać się „tarnym”. Inna legenda tłumaczy powstanie miasta w dość nietypowy sposób. Niespisane do dziś, przekazywane z pokolenia na pokolenie, z ojca na syna opowieści protoplastów Tarnowa nakazują szukać wśród mieszkańców południa. W czasach do tego stopnia odległych, że nikt jeszcze nie myślał o seryjnym montażu samochodów, wybrali się oni ponoć na poszukiwania Eldorado. Niestety, spóźnili się na statek do Nowego Jorku, a nie chcąc wracać do Zakopanego, założyli nad rzeką Białą gród, który nazwali Tarnowem.
Że Tarnowska starówka uznawana jest za perłę polskiego renesansu?
Tarnowska Bazylika Katedralna, najbardziej szacowny tarnowski zabytek, urzeka wyjątkową atmosferą i bogatym wyposażeniem. Gotycko-renesansowe nagrobki przedstawicieli rodu Tarnowskich oraz barokowy nagrobek Ostrogskich, uchodzą za jedne z najwybitniejszych dzieł sztuki w Polsce. Pomnik nagrobny Tarnowskich – 13,8 m wysokości przy 5 metrach szerokości uważany jest za najbardziej monumentalny w Europie. Jednocześnie rzeźbę nagrobną Barbary z Tęczyńskich Tarnowskiej, dłuta Bartłomieja Berecciego, historycy uznają za jedną z najpiękniejszych figur kobiecych w rzeźbie okresu Odrodzenia w całej Europie. Sam Rynek zachował zaś swój średniowieczny układ, obrany w momencie lokacji miasta w roku 1330. Wielu zachwyconych jest zwłaszcza Ratuszem stojącym na środku rynku, który nabiera niezwykłego blasku wieczorem. Przy kawiarnianych stolikach można spotkać całe rodziny.
Że tarnowskie muzea są unikatowymi w skali Europy i świata?
W przytulnym zaułku za Katedrą, w zabytkowych kamieniczkach z XVI w. ma swoją siedzibę Muzeum Diecezjalne. Założone w 1888 roku przez Ks. Józefa Bąbę, rektora Seminarium Duchownego, jest najstarszym muzeum diecezjalnym w Polsce. Najważniejszym działem zbiorów są zabytki sztuki cechowej – malarstwa i rzeźby gotyckiej z terenu Małopolski. Można tu również podziwiać trzy ołtarze tryptykowe pochodzące z wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO kościółka św. Leonarda w Lipnicy Murowanej. Muzeum Etnograficzne, filia Muzeum Okręgowego, zlokalizowane w dawnym zajeździe podmiejskim, może się poszczycić jedyną w Europie stałą ekspozycją poświęconą historii i kulturze Cyganów. Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja pięciu oryginalnych wozów taborowych znajdujących się na dziedzińcu Muzeum.
Kogo Tarnów dał światu?
Od początku swojej ponad 675-letniej historii był Tarnów domem dla wielu znanych i znaczących osób. W rodowym zamku Leliwitów na górze św. Marcina, w roku 1488 przyszedł na świat Jan Amor Tarnowski, późniejszy Hetman Wielki Koronny. Tutaj również urodził się bohater narodowy Polski i Węgier, wybitny dowódca gen. Józef Bem przez Węgrów nazywany Ojczulkiem. Swoje życie z miastem związał Jan Szczepanik, wynalazca między innymi fotografii barwnej, zwany „polskim Edisonem”. To właśnie w Tarnowie, w pracowni na poddaszu domu przy ul. Sowińskiego 11 na poddaszu tej tarnowskiej kamienicy w toku żmudnych, kilkuletnich prac wyłaniał się „obraz w barwach naturalnych”. Genialny Jan Szczepanik pracował tu nad metodą „blaknięcia”, która umożliwiła wykonywanie zdjęć oraz odbitek fotograficznych w barwach naturalnych. I w końću w Tarnowie wykonał pierwszą na świecie kolorową fotografię. Jan Szczepanik jest też wynalazcą kamizelki kuloodpornej, jego „telektroskop” – to nic innego jak współczesny… telewizor. (na zdjęciu jedyny na świecie pomnik Jana Szczepanika w Tarnowie).
Że „Malowana Wieś”, koronki i palmy wielkanocne, to folklor regionu tarnowskiego?
Spośród licznych form sztuki ludowej na szczególną uwagę zasługują kultywowane od lat tradycje zdobienia chat motywami kwiatowymi, do dziś żywe we wsi Zalipie. Co roku malarki, dzieci a także kilku mężczyzn na nowo maluje na domach, stajniach, a nawet psich budach kolorowe bukiety. W Bobowej – słynnym na cały świat zagłębiu koronki klockowej, powstają najpiękniejsze wzory i formy tego rękodzieła. Tajemnica ich wyrobu przekazywana jest w rodzinie z pokolenia na pokolenie. Doroczny konkurs palm wielkanocnych, organizowany w Lipnicy Murowanej, jest najsłynniejszym i najważniejszym tego typu konkursem w Polsce. Rekordowe okazy sięgają 37 metrów wysokości.
Jak się bawić w Tarnowie?
Rynek stanowi najważniejszy punkt na rozrywkowej mapie miasta. Kilkadziesiąt klubów i pubów zlokalizowanych wokół płyty rynku oraz w przylegających uliczkach stanowi jedyne w swoim rodzaju centrum spotkań ludzi różnych kultur. Muzyka grana na żywo, dyskoteki i dancingi pozwalają rozkosznie spędzać czas ludziom w wieku lat od 7 do 107. Na płycie Rynku nie brakuje koncertów i występów gromadzących tysiące osób. To przy Rynku 5 mieści się Tarnowskie Centrum Kultury, gdzie można oglądać wystawy, a wieczorami słuchać koncertów w Piwnicy. Szczególnie to miejsce upodobali sobie miłośnicy dobrego jazzu.
Że Tarnów to kultura na najwyższym poziomie?
Tarnowski Teatr im. Solskiego jest organizatorem festiwalu komedii teatralnej TALIA. Każdego roku w październiku wybrane najciekawsze spektakle w całego kraju konkurują na scenach tarnowskiego teatru o nagrodę główną festiwalu. Spektakle wychodzą poza deski, grane są np. na rynku W świecie filmu zasłużonym uznaniem cieszy się Tarnowska Nagroda Filmowa, którego nagroda główna – Maszkaron, jest trofeum cenionym przez największych twórców filmowych. Miłośnicy muzyki poważnej mają możliwość obcowania z największymi twórcami i wykonawcami, dzięki Centrum Ignacego Paderewskiego. Instytucja, która zarządza jedyną ocalałą posiadłością kompozytora na świecie w Kąśnej Dolnej, jest jednocześnie organizatorem koncertów i spotkań muzycznych. Udział w festiwalu Bravo Maestro, organizowanym przez Centrum zaproszeni artyści poczytują sobie za zaszczyt.
Tekst i zdjęcia ze strony: www.tarnow.pl