Kolekcja pięciu cygańskich wozów, które wchodzą w skład stałej ekspozycji „Cyganie/Romowie. Historia i kultura”, prezentowanej w Muzeum Etnograficznym w Tarnowie, została zgromadzona w końcu lat 70. Są to wozy, które używali wędrujący do połowy lat 60. Cyganie z grup Polska Roma, Lowari i Kelderari. Kiedy od 1964 r. poczęto utrudniać Cyganom wędrówki, sprzedali je lub porzucili, w kilkanaście lat później trafiły do tarnowskiego Muzeum.
Są to wozy należące do bogatych Cyganów, resorowane, osadzone na gumowych kołach. Ich budy są bogato rzeźbione, a niektóre ponadto pomalowane. Służyły do transportu rodziny cygańskiej, a także do spania i schronienia w czasie deszczów.
Czasem zaopatrywano je w piecyki, które ogrzewały wnętrze w zimne dni. Z tyłu miały zawieszone drewniane drabinki, za które wrzucało się siano, sprzęty, opał do ogrzania, a także sprzęty do mycia i prania, które nie mogły znajdować się we wnętrzu wozu, ze względu na ostro przestrzeganą zasadę rozdziału rzeczy „czystych” i „nieczystych” rytualnie. Sprzętem nieczystym była np. wanienka do mycia ciała.
Wozy są zaopatrzone w schowki na ubrania i naczynia kuchenne.
Ten typ wozów Cyganie nazywali wozami ostrowskimi, ze względu na to, iż produkowano ich najwięcej w Ostrowie Wielkopolskim i w okolicy.
Elementem dekoracyjnym, wyróżniającym te wozy są, zachowane przy niektórych wozach, stylizowane sylwetki smoków.
W kolekcji tarnowskich wozów znajduje się jeden egzemplarz, który jest kopia wykonaną na użytek imprez organizowanych przez Muzeum. Najbardziej spektakularną imprezą jest organizowany w lipcu „Tabor Pamięci Romów”, którego celem jest upamiętnienie zagłady Cyganów/Romów w czasie II wojny światowej.
Anna Bartosz
Muzeum Etnograficzne
Oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie Tekst i zdjęcia ze strony: www.tarnow.pl