Tarnowska starówka, zwana „perłą polskiego renesansu”, jest jednym z najpiękniejszych przykładów renesansowego układu architektonicznego polskich miast. Rynek, wytyczony w chwili lokacji miasta w 1330r., otaczają kamienice, wzniesione w większości w XVI – XVIII w. Do najcenniejszych należą, znajdujące się w północnej pierzei, dwa renesansowe budynki z podcieniami, oznaczone numerami 20 i 21.
Osadnicy żydowscy pojawili się na terenach dzisiejszego regionu tarnowskiego już w średniowieczu. Pierwsze wzmianki o ich obecności pochodzą z 1445r. Od początku zajmowali się handlem, zaczynając od zboża i sprowadzanego z Węgier i Rusi wina. Przedsiębiorczość żydowskich osadników została dostrzeżona przez włodarzy Tarnowa. W roku 1581 właściciel miasta – Konstanty Ostrogski, wydał Żydom przywilej pozwalający na sprzedaż w domach, kramach i na rynku.
Bohater narodowy Polski i Węgier generał Józef Bem urodził się w Tarnowie w domu na przedmieściu zwanym Burkiem (nazwa ta pochodzi od bruku, który pokrywał plac handlowy funkcjonujący do dziś). W księdze metrykalnej parafii katedralnej w Tarnowie znajduje się zapis chrztu Józefa Bema i data jego urodzin – 14 marca 1794 r. Wkrótce po urodzinach syna rodzina Bemów przeniosła się z Tarnowa do Krakowa.
Drewniany kościół p.w. Matki Bożej Szkaplerznej, znajdujący się w pobliżu Rynku, poświęcony został w 1440 r. Ołtarz główny pochodzi z epoki rokoka z II poł. XVIII w., ma charakter architektoniczny z rzeźbami św. Jana Chrzciciela i nieznanego z nazwiska biskupa. W ołtarzu znajduje się słynący łaskami obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XVI w. malowany na desce, przemalowany w barokowej manierze, zapewne w XVIII w., pokryty częściowo sukienkami haftowanymi oraz koronami i blachami z XVIII i XIX w.
Dla tych, którzy mogą tylko kilka godzin poświęcić na zwiedzanie najcieplejszego polskiego miasta, zwanego "Perłą Renesansu", proponujemy następującą trasę:
Rynek (10+30 min.), Bazylika Katedralna (30 min.), Muzeum Diecezjalne (45 min.), Kościół p.w. Matki Bożej Szkaplerznej (30 min.), Muzeum Etnograficzne (45 min.), "węgierski zakątek Tarnowa" (15 min.), "kosmiczna" fontanna i dworzec kolejowy (30 min.), Ławka poetów (15 min.), Basteja (30 min.), Rynek i Stare Miasto (20+30 min.)
Dla tych, którzy chcą spędzić kilka dni w Tarnowie, proponujemy następujący program:
Zwiedzanie Muzeum Etnograficznego; spacer po tarnowskiej starówce połączony z odwiedzaniem pubów, kawiarń; zwiedzanie tarnowskiej katedry, Muzeum Diecezjalnego; spacer na Przedmieście Wielkie wraz ze zwiedzaniem kościółka „na Burku” i Starego Cmentarza…
- Szlak Leliwitów Tarnowskich
- Szlak Sanguszków
- „Sznur bernardyński”
- Szlak biskupów tarnowskich
- Szlak Żołnierzy Września 1939
- Śladami Jana Pawła II w Tarnowie
- Średniowieczne mury miejskie
- Galicyjskim szlakiem po Tarnowie
- Tarnowski Szlak Niepodległości
Tarnów w kilka godzin – wersja dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich
Dla tych, którzy mogą tylko kilka godzin poświęcić na zwiedzanie najcieplejszego polskiego miasta zwanego „Perłą Renesansu” – proponujemy następującą trasę:
Rynek, Bazylika Katedralna, Muzeum Diecezjalne, Kościół p.w. Matki Bożej Szkaplerznej, Muzeum Etnograficzne, „węgierski zakątek Tarnowa, Ławka poetów, Basteja, Rynek i Stare Miasto
Wyrażenie Sekler (siculi) oznacza lud, naród i jednocześnie misję strzeżenia granic południowo-wschodnich Królestwa Węgierskiego. Seklerzy zamieszkują tereny wysunięte najbardziej na wschód w zagłębieniu Karpat. Ich rola jest bardzo istotna dla historii i życia intelektualnego Węgrów. Średniowieczny samorząd Seklerów i demokracja wojskowa była odrębnym zjawiskiem i na próżno by szukać tożsamych organizacji w feudalnej Europie.
„Cygańskie” wędrówki po mieście
Zapraszamy na Cygańskie wędrówki po Tarnowie, na które składają się:
- zwiedzanie Muzeum Etnograficznego http://e-rom.muzeum-tarnow.home.pl/e-rom/
- przejazd taborem po ulicach miasta
Nieistniejąca już dzisiaj Panorama powstała na zamówienie Węgrów, którzy postanowili uczcić panoramicznym obrazem 50. rocznicę powstania węgierskiego. Było to dzieło polskich i węgierskich artystów, które powstało według koncepcji Jana Styki i przy jego dominującym udziale. Współrealizatorami panoramy byli: Zygmunt Rozwadowski, Michał Wywiórski, Tadeusz Popiel, Leopold Schónchen oraz ze strony węgierskiej – Vógo Pól, Spónyi Bela i Tihamer Margitay. Została ona namalowana w ciągu pięciu miesięcy w rotundzie lwowskiej w Parku Stryjskim, po wywiezieniu z niej 'Panoramy Racławickiej’ na Węgry. Miała więc tak samo – 15 m wysokości i 120 m obwodu.
Chiński bucik królowej Marysieńki Sobieskiej, Rząd rubinowy, Obraz "Ecce Homo" Carlo Dolciego, Srebrny kubek w futerale olchowym, Dawne przywileje tarnowskich Żydów, Kolekcja wozów cygańskich, Flet z herbami "Pogoń" i "Szreniawa", Kielich, Kielich z herbem "Krzywda", Skarby muzeów Małopolski
Jan Szczepanik – polski Edison
Wymyślony przez niego pancerz kuloodporny pozwolił w 1902 roku królowi hiszpańskiemu Alfonsowi XIII wyjść cało z zamachu. Kareta władcy obita była zaprojektowaną przez galicyjskiego wynalazcę tkaniną. Rzucona przez zamachowców bomba nie wyrządziła więc królowi żadnej szkody. O kim mowa? O Janie Szczepaniku, zwanym polskim Edisonem.
Ukraińscy partnerzy Tarnowa, "Stolica" Ukraińskiej Republiki Ludowej, Tarnów - siedziba Atamana, "pozostał na zawsze", Rządowa siedziba.
Tarnów jako pierwszy odzyskał niepodległość, Relacja Jana Stylińskiego, Fragment protokołu z posiedzenia Rady Miasta Tarnowa z dnia 30 października 1918 r., Ofensywa tarnowsko-gorlicka 1915 roku, Rozmowa z Kazimierzem Bańburskim – starszym kustoszem Muzeum Okręgowego w Tarnowie.
...w samym zaś gmachu, albo murach wielka ruina i nic prawie całego nie ma; wpół już pogniłe obaliły się pokoje, które pod gontami były, a wpół jeszcze pod dachówką zostają jakikolwiek pozór mające, i tylko wejścia ozdobne kiedyś budynku, i na drzwiach, i pawimentach marmurem i alabastrem kładzionych, do tych czas jeszce znać, ale to wszystko dalszą i większą ruiną "minatur", jeżeli prędko dachem ta kosztowna struktura nie będzie przykryta. Mury tam jeszcze całe i potężne zostają...
- pisał w roku 1651 Jerzy Sornel, komisarz wizytujący Zamek Tarnowski na zlecenie jednego z jego współwłaścicieli.
Dawne „górne” koszary wojskowe, dawny gmach „Sokoła” – tarnowski teatr…
Oznakowanie wybranych ulic i placów Tarnowa tablicami z opisem pochodzenia ich nazw.
Tarnowskie Centrum Informacji, przy wsparciu finansowym Urzędu Miasta Tarnowa oraz pomocy merytorycznej Muzeum Okręgowego w Tarnowie, zrealizowało zadanie polegające na oznakowaniu wybranych tarnowskich ulic i placów tablicami tłumaczącymi pochodzenie ich nazw z uwzględnieniem kontekstu historycznego i etymologicznego.
Tarnowskie kaplice i kapliczki
Opis 29 tarnowskich kaplic i kapliczek
Opracowanie 45 tarnowskich figur i krzyży.
Opracowanie na temat tarnowskich cmentarzy, wśród których znajdują się zarówno obiekty komunalne, jak i wyznaniowe, obiekty czynne i zabytkowe oraz wojenne.
Historia Mościc, Mościckie ciekawostki, Wilhelm Sasnal o Tarnowie – Mościcach
„Przez większą część życia mieszkałem w Mościcach, ale ich wyjątkowość uświadomiłem sobie dopiero wtedy, kiedy zacząłem wyjeżdżać. Podczas studiów w Krakowie przekonałem się, że jest to unikalna, inna od pozostałych część Polski. W trakcie podróży zagranicznych dotarło do mnie, że jest to niezwykłe miejsce również w skali międzynarodowej”.
Wilhelm Sasnal, Dziennik „Polska Europa Świat”, 15-07-2008
Stary Cmentarz w Tarnowie, zwany także zabłockim, istnieje ponad 200 lat. Jest to jeden z najstarszych zachowanych i użytkowanych do dzisiaj cmentarzy w Polsce. Najstarsze zachowane na nim nagrobki pochodzą z końca XVIII wieku. Wpisany jest w rejestr zabytków. Uznawany za jeden z najpiękniejszych w Polsce, nie tylko ze względu na zabytki sztuki sepulkralnej, ale także ze względu na położenie, drzewostan, kameralność, niepowtarzalną atmosferę.